Podatki | Prasówka | 16.11.2022 r.
Dziennik Gazeta Prawna
1. Świadczenie z fundacji rodzinnej opodatkowane 15 proc. CIT
Agnieszka Pokojska | 8 listopada 2022, 17:26 [aktualizacja 8 listopada 2022, 18:44]
W fundacji rodzinnej podatek pojawi się dopiero w momencie wypłaty środków na rzecz beneficjentów. Jeżeli świadczenia będą przekazywane członkom rodziny z zerowej grupy wystąpi tylko 15 proc. CIT, w przypadku pozostałych osób będzie trzeba zapłacić dodatkowo 15 proc. PIT
Wynika z kolejnego już projektu ustawy o fundacjach rodzinnych autorstwa Ministerstwa Rozwoju, która trafiła do Komisji Prawniczej.
– Zgodnie z aktualną wersją projektu, fundacje rodzinne jako podmioty nabywające osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, podlegać będą zasadom opodatkowania dochodów osób prawnych – tłumaczy prof. Adam Mariański, doradca podatkowy, adwokat z Mariański Group. Dodaje, że fundacje rodzinne zostaną, co do zasady, objęte zwolnieniem od podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie oznacza, że fundacja rodzinna nie będzie opodatkowywać CIT dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których będzie właścicielem lub udziałowcem.
Opodatkowanie świadczeń wypłacanych beneficjentom w fundacjach rodzinnych
Ekspert wyjaśnia, że CIT pojawi dopiero na etapie wypłaty świadczeń beneficjentom. Podkreśla, że w przypadku zerowej grupy podatkowej będą one jednokrotnie opodatkowane (tylko 15 proc. CIT). Pojawi się bowiem zwolnienie w PIT. Przypomnijmy, że do zerowej grupy podatkowej zaliczani są: małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.
W przypadku pozostałych beneficjentów będących osobami fizycznymi ich świadczenie zostanie objęte zarówno 15 proc. CIT, jak i 15 proc. PIT.
Ustawa zgodnie z projektem ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Planowany termin wejścia w życie przepisów o fundacji rodzinnej to początek 2023 r.
Opinia eksperta: To korzystne rozwiązanie
Wojciech Niedźwiedzki, radca prawny, doradca podatkowy z Ożóg Tomczykowski
Pozostawienie w projekcie ustawy o fundacji rodzinnej szerokiego zakresu działalności gospodarczej jaką może prowadzić fundacja rodzinna jest bardzo dobrą informacją. Mówimy tu m.in. o najmie nieruchomości, udzielaniu pożyczek, czy zbywaniu udziałów (chociaż wobec tych ostatnich mamy de facto mini-klauzulę anty-optymalizacyjną, która aktywuje się jeżeli fundacja wejdzie w posiadanie udziałów wyłącznie w celu ich dalszego zbycia, co jest pojęciem nieostrym).
Działalność w powyższym zakresie będzie zwolniona z podatku dochodowego. Ponadto fundacja będzie korzystała ze zwolnienia podmiotowego z CIT, a więc również w zakresie szeroko rozumianych zysków kapitałowych (np. z otrzymywanych dywidend). Biorąc pod uwagę całokształt tych okoliczności, ostateczny podatek zryczałtowany w wysokości 15 proc. płatny przez fundację dopiero w momencie wypłaty świadczenia do beneficjentów, nawet bez możliwości rozpoznania kosztów podatkowych, wydaje się korzystnym rozwiązaniem.
https://podatki.gazetaprawna.pl/cit/artykuly/8583830,fundacja-rodzinna-swiadczenia-cit-15-proc.html
2. Podatek bankowy nie od państwowych obligacji
Katarzyna Jędrzejewska | 9 listopada 2022, 16:00
Podatek od niektórych instytucji finansowych nie będzie obejmował papierów wartościowych, które są ustawowo gwarantowane przez Skarb Państwa – zdecydował wczoraj rząd, przyjmując projekt zakładający nowelizację ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1685).
Rząd postanowił, że podstawa opodatkowania będzie obniżona o wartość aktywów w postaci papierów wartościowych, które ustawowo gwarantuje Skarb Państwa. Chodzi m.in. o obligacje, które służą finansowaniu programów prowadzonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego lub Polski Fundusz Rozwoju.
Podatku, zwanego potocznie bankowym, nie będzie także od wartości aktywów, które wynikają z transakcji odkupu (transakcji repo).
Obecnie opodatkowanie tą daniną obligacji gwarantowanych przez państwo oznacza konieczność zwiększenia ich oprocentowania np. przez BGK. W efekcie koszty podatku bankowego ponosi Skarb Państwa, który ma ustawowy obowiązek zapewnienia sfinansowania obsługi i wykupu tych obligacji.
Projekt nowelizacji trafi teraz do Sejmu. Zakłada on również zmiany w innych ustawach, w tym m.in. w ustawie o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.). Rząd zdecydował, że w związku z wojną w Ukrainie oraz światowym kryzysem energetycznym reguła wydatkowa nie będzie w 2022 r. ograniczała dodatkowych wydatków będących efektem agresji Rosji na Ukrainę, w szczególności na finansowanie polskich sił zbrojnych. Rozwiązanie to – jak zapewniono w komunikacie – jest uzgodnione z Komisją Europejską i jest zgodne z kamieniem milowym KPO, dotyczącym stabilizującej reguły wydatkowej. ©℗
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustaw: o podatku od niektórych instytucji finansowych, o finansach publicznych oraz prawa ochrony środowiska – przyjęty przez rząd
3. Usiłowanie nie zawsze jest karalne
Katarzyna Jędrzejewska | 14 listopada 2022, 07:42
Jeżeli podejrzany nie dostał zamówionych przez siebie papierosów (wyrobów akcyzowych), to ich nie nabył w rozumieniu art. 65 par. 1 i 3 kodeksu karnego skarbowego. A zatem nie popełnił przestępstwa – orzekł Sąd Okręgowy w Bydgoszczy
Sąd wyjaśnił, że w tej sprawie mówić było można co najwyżej o usiłowaniu popełnienia przestępstwa skarbowego, ale usiłowanie czynu zagrożonego karą nieprzekraczającą roku pozbawienia wolności lub karą łagodniejszą jest karalne tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi.
W tej sprawie tak nie było, ponieważ za przestępstwo z art. 65 par. 3 k.k.s. grozi jedynie grzywna, a kodeks nie przewiduje kary za usiłowanie popełnienia tego przestępstwa. Z tego powodów bydgoski sąd – wbrew zarzutom prokuratora i orzeczeniu sądu I instancji – uniewinnił oskarżonego.
Zarzut dotyczył nabycia 50 tys. sztuk papierosów w celu ich dalszej odsprzedaży. Dowodem miały być fragmenty rozmów telefonicznych, z których można było wnosić, że oskarżony zamówił papierosy. Tak twierdził prokurator i tak orzekł sąd I instancji. Nie było jednak żadnych dowodów na to, że papierosy zostały faktycznie przekazane.
Wobec luki dowodowej w tym zakresie, należy zatem uznać, że papierosy te nie zostały dostarczone do oskarżonego. W rezultacie „nigdy nie uzyskał on faktycznego władztwa nad zamówionym przez siebie towarem, a zatem działanie nie było nabyciem przez niego wyrobów akcyzowych w rozumieniu art. 65 par. 1 i 3 k.k.s. i nie stanowiło realizacji znamion tego przestępstwa” – orzekł SO.
Zgodnie z tym przepisem karze w nim określonej podlega ten, kto nabywa, przechowuje, przewozi, przesyła lub przenosi wyroby akcyzowe stanowiące przedmiot czynu zabronionego określonego w innych przepisach k.k.s. (art. 63–64, art. 69 par. 1 lub 3, art. 69a, art. 73 lub art. 73a) lub pomaga w ich zbyciu, albo te wyroby akcyzowe przyjmuje lub pomaga w ich ukryciu. Ani w tym przepisie, ani w innych uregulowaniach k.k.s. oraz kodeksu karnego nie sprecyzowano, co rozumieć przez „nabycie”. W orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz w doktrynie prawa karnego uznaje się, że pojęcie to należy rozumieć zgodnie z jego znaczeniem w języku ogólnym, a zatem że chodzi o uzyskanie przez sprawcę faktycznego i pełnego władztwa nad wyrobami (akcyzowymi), najczęściej połączonego z przekazaniem ich posiadania.
Do nabycia wyrobów akcyzowych w rozumieniu art. 65 k.k.s. nie dojdzie więc w drodze samego tylko konsensusu między nabywcą a zbywcą. Warunkiem koniecznym jest przeniesienie posiadania rzeczy – wyjaśnił SO.
Natomiast samo uzgodnienie pomiędzy stronami może być uznane tylko za usiłowanie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia – stwierdził bydgoski sąd, przywołując m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z 30 października 2014 r. (sygn. akt I KZP 23/14) i z 4 lutego 2013 r. (sygn. akt III KK 158/12).
Odnosząc to do realiów rozpoznawanej sprawy, sąd stwierdził, że działanie oskarżonego mogło być rozpatrywane wyłącznie jako usiłowanie popełnienia przestępstwa skarbowego z art. 65 par. 1 i 3 k.k.s., a czyn ten nie jest karalny.
Kodeks karny skarbowy penalizuje bowiem usiłowanie popełnienia tylko niektórych przestępstw skarbowych, na ogół poważniejszych. Z art. 21 par. 1 k.k.s. wynika zasada, że usiłowanie przestępstw skarbowych jest karalne zawsze wtedy, gdy przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej roku. Natomiast usiłowanie popełnienia przestępstwa skarbowego o niższym stopniu społecznej szkodliwości, zagrożonego karą pozbawienia wolności do roku lub karą łagodniejszą jest karalne tylko wtedy, gdy kodeks karny skarbowy tak stanowi. ©℗
orzecznictwo
Wyrok SO w Bydgoszczy z 6 października 2022 r., sygn. akt IV Ka 756/22
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8586485,akcyza-usilowanie-kodeks-karny-skarbowy.html
4. Rynkowy czynsz też może być ukrytym zyskiem
Agnieszka Pokojska | 14 listopada 2022, 18:00
Czynsz najmu, nawet gdyby był ustalony według ceny rynkowej, jest ukrytym zyskiem, jeżeli do transakcji nie doszłoby, gdyby jej stroną nie był udziałowiec – stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Tak restrykcyjnego podejścia nie prezentował we wcześniejszych interpretacjach – z 12 października 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.460.2022.2.AW i 0111-KDIB1-2.4010. -495.2022.2.DP). Wtedy uznał, że opłaty uiszczane przez estońską spółkę na rzecz podmiotu powiązanego nie są ukrytym zyskiem, jeżeli zostały ustalone na warunkach rynkowych.
Wówczas jednak chodziło o nieco inną sytuację, bo spółka z o.o., która zamierzała wybrać estoński CIT, miała kontynuować po swoim poprzedniku prawnym wynajem mienia od spółki cywilnej. Mimo że wspólnikiem spółki cywilnej byłby udziałowiec spółki z o.o., to – jak stwierdził fiskus – czynsz za najem nie będzie ukrytym zyskiem, jeżeli będzie ustalony na zasadach rynkowych. O interpretacjach tych pisaliśmy w artykule „Płatność dla spółki małżonka nie musi być z estońskim CIT” (DGP nr 203/2022).
Otwarty katalog ukrytych zysków
Tym razem stan faktyczny był nieco odmienny. Chodziło o spółkę zajmującą się spedycją i transportem, która w dniu, w którym wybrała ryczałt od dochodów spółek (zwany estońskim CIT), zaczęła jednocześnie wynajmować od jednego z udziałowców: biuro, magazyn, garaż z warsztatem oraz plac wchodzący w skład bazy eksploatacyjnej.
Spółka zapewniła, że czynsz, który mu płaci, jest według wartości rynkowej. Chciała się więc upewnić, że nie jest to ukryty zysk, od którego powinna uiścić estoński CIT.
Należy badać nie tylko, czy cena odpowiada wartości rynkowej, ale także, czy w ogóle doszłoby do zawarcia danej transakcji
Z tym jednak nie zgodził się dyrektor KIS. Zwrócił uwagę na to, że co prawda ukrytym zyskiem jest m.in. nadwyżka wartości rynkowej transakcji ponad ustaloną cenę tej transakcji (art. 28m ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT), ale – jak dodał – to tylko jeden z przykładów ukrytych zysków wymienionych w art. 28m ust. 3 ustawy CIT. Ich katalog jest otwarty – podkreślił.
Liczy się prawo do zysku
Fiskus wyjaśnił, że aby ustalić, czy rynkowa wartość czynszu nie jest ukrytym zyskiem, trzeba sięgnąć do zdania wstępnego art. 28m ust. 3 ustawy CIT. Wynika z niego, że dochód z ukrytego zysku nie obejmuje świadczeń, które nie są wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, czyli świadczeń podjętych (wykonanych) bez jakiegokolwiek wpływu podmiotów powiązanych na działanie i decyzje spółki opodatkowanej estońskim CIT, w zakresie ocenianego świadczenia.
– Za ukryty zysk uznaje się więc każde świadczenie, którego beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec i które jest wykonane w związku z prawem do udziału w zysku innym niż podzielony zysk – wyjaśnił dyrektor KIS. W praktyce – jak dodał – mogą to być np. świadczenia powstałe w wyniku uzgodnień, których nie zawarłyby podmioty niepowiązane.
Tym samym ocena, czy transakcja mogłaby zostać zawarta między spółką a udziałowcem, nie powinna się ograniczać tylko do sprawdzenia, czy cena transakcji jest rynkowa, ale powinna też uwzględniać to, czy w ogóle doszłoby do zawarcia takiej transakcji.
Potrzebna dbałość o interes spółki
Odnosząc się bezpośrednio do pytania spółki, dyrektor KIS zwrócił uwagę na to, że nie posiada ona własnych składników majątkowych niezbędnych do prowadzenia działalności. Musi ona wynajmować: biuro, magazyn, garaż z warsztatem oraz plac wchodzący w skład bazy eksploatacyjnej, a wynajmującym jest jeden z udziałowców, który nie zadbał o wyposażenie spółki w aktywa niezbędne do prowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Dlatego czynsz płacony przez nią udziałowcowi za najem składników majątkowych niezbędnych do prowadzenia działalności jest ukrytym zyskiem – stwierdził organ.
Wyjaśnił, że również inne świadczenia ekwiwalentne dywidendzie, czyli takie, które pod pozorem inaczej nazwanej czynności prawnej (jednej lub wielu) prowadzą de facto do korzyści udziałowca, która bez wykonania tego świadczenia zostałaby zrealizowana w postaci dywidendy, kreują dochód z tytułu ukrytych zysków.
Przeprowadzenie transakcji w oparciu o ceny rynkowe nie oznacza, że nie zostały spełnione inne przesłanki wskazane w art. 28m ust. 3 ustawy o CIT – podsumował dyrektor KIS. ©℗
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 4 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.497.2022.2.AND
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8586454,estonski-cit-czynsz-najem-ukryty-zysk.html
5. Usługi złożone z wyższą stawką ryczałtu
Monika Pogroszewska | dzisiaj, 08:08
Jeżeli na usługę składają się różne czynności opodatkowane według stawek 12 i 14 proc. ryczałtu, to przedsiębiorca płaci od całości 14 proc. – stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Spytała o to kobieta, która wybrała na 2022 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Świadczy ona różne rodzaje usług, w tym m.in.: związane z oprogramowaniem (PKWiU ex 62.01.1), związane z doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02) oraz usługi specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1.).
Stawka ryczałtu od przychodów z usług związanych z oprogramowaniem oraz z doradztwem w zakresie oprogramowania wynosi 12 proc. (zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2b lit. b ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993 ze zm.). Natomiast usługi w zakresie specjalistycznego projektowania są objęte 14-proc. ryczałtem (art. 12 ust. 1 pkt 2a lit. c ustawy).
Często jednak klienci zamawiają usługę składającą się z dwóch albo trzech rodzajów czynności, opodatkowanych różnymi stawkami ryczałtu. Niekiedy podatniczka może wyodrębnić, ile czasu poświęciła na wykonanie poszczególnych czynności, i proporcjonalnie przyporządkować do nich swoje wynagrodzenie.
Spytała jednak, co w sytuacji, gdy jest to niemożliwe, bo nie da się określić, jaka część wynagrodzenia przypada na poszczególne działania. Sądziła, że powinna wtedy od całości przychodów z danego zamówienia zapłacić podatek według stawki przewidzianej dla tej usługi składowej, która przeważa w usłudze złożonej.
Dyrektor KIS był innego zdania. Wyjaśnił, że świadcząc jedną usługę złożoną (niezależnie od tego, czy jednorazowo, czy ciągle), podatniczka wykonuje połączone ze sobą usługi składowe, które zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług mieszczą się w różnych grupowaniach. Gdyby były one świadczone odrębnie, byłyby opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu.
Dlatego, jeżeli podatnik prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami, to ryczałt ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności. Potrzebna jest w tym celu ewidencja przychodów. Trzeba ją prowadzić tak, aby można było przyporządkować wynagrodzenie do poszczególnych rodzajów działalności.
Co w sytuacji, gdy nie ma takiej możliwości? Wówczas, jeżeli częścią składową usługi złożonej jest usługa opodatkowana stawką 14 proc., to od całości przychodów z usługi złożonej trzeba zapłacić 14-proc. ryczałt – stwierdził dyrektor KIS.
Jeżeli natomiast na usługę złożoną składają się wyłącznie usługi związane z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie oprogramowania (obie objęte stawką 12 proc.), to całość też będzie z 12-proc. ryczałtem. ©℗
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 2 listopada 2022 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.569.2022.1.DB
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8588352,uslugi-zlozone-wyzsza-stawka-ryczaltu.html
Rzeczpospolita
1. Oświadczenie WHT-OSC można złożyć tylko raz w ciągu roku
09 listopada 2022 | Rachunkowość | Maciej Kaczmarek
Spółka, która w celu skorzystania ze zwolnienia z poboru podatku u źródła składa kolejne oświadczenia zarządu WH-OSC nie uzyska preferencji.
Takie stanowisko zaprezentował dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej wydanej 7 września 2022 r. (0111-KDIB1-2.4010. 469.2022.2.DP).
Stan faktyczny
Z pytaniem do organów zwróciła się polska spółka akcyjna, która dokonywała cyklicznych wypłat odsetkowych na rzecz swojego właściciela będącego duńską spółką kapitałową.
Zdaniem wnioskodawcy, aby zachować prawo do stosowania preferencyjnych zasad opodatkowania podatkiem u źródła płatności realizowanych do właściciela, może on składać oświadczenie WHT wielokrotnie w ciągu roku tj. po upływie określonego w ustawie o CIT okresu ważności pierwszego oświadczenia, może on złożyć kolejne oświadczenie na następny okres i w razie potrzeby cyklicznie składać dalsze oświadczenia.
Stanowisko fiskusa
Z podejściem takim nie zgodził się fiskus, wskazując, że oświadczenie dla celów podatku u źródła może być złożone wyłącznie raz w ciągu roku.
Powyższe rozstrzygnięcie trudno uznać za zaskakujące, wszak – jak zresztą sam zauważył w interpretacji dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej – podobne tezy prezentowało w ostatnich miesiącach Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do proponowanych zmian w ustawie o CIT oraz w uzasadnieniu do wydanego rozporządzenia przedłużającego ważność niektórych oświadczeń WHT złożonych w 2022 roku.
Zmiany proponowane przez oba wymienione akty prawne mają za zadanie naprawić dość nieoczekiwany problem, z którym obecnie muszą się mierzyć podatnicy.
Nieoczekiwany problem
Dla przypomnienia, od początku 2022 roku weszły w życie długo wstrzymywane przepisy nakazujące płatnikom obowiązkowy pobór maksymalnego podatku u źródła w odniesieniu do określonych kategorii płatności dokonywanych na rzecz podmiotów powiązanych (np. dywidendy czy odsetki). Aby jednak nie musieć stosować tej zasady skutkującej w uproszczeniu kredytowaniem skarbu państwa przez okres co najmniej sześciu miesięcy (bo tyle trwa specjalna procedura zwrotu podatku), spółki wypłacające należności za granicę mają dwie możliwość. Przede wszystkim mogą one wystąpić do organów o zgodę na stosowanie przysługujących im ustawowo lub na gruncie odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania preferencji w podatku u źródła tj. zwolnienia z podatku lub obniżonej stawki. Zgoda ta jest wydawana w formie specjalnej opinii.
Niemniej, ponieważ czas na wydanie takiej opinii to przynajmniej pół roku, płatnicy mogą skorzystać także z drugiej możliwości czyli złożenia przez reprezentanta zarządu specjalnego oświadczenia, w ramach którego potwierdza on, że wszystkie przesłanki dla zastosowania preferencji w podatku u źródła zostały zweryfikowane i są spełnione.
Niezależnie od konieczności przyjęcia na siebie pewnego zakresu ryzyka przy składaniu takiego oświadczenia (szczególnie w obliczu forsowania przez organy wciąż niejasnej definicji odbiorcy rzeczywistego), metoda ta jest często jedyną realną alternatywną dla zapłaty nadmiarowego podatku. A przynajmniej taką być miała, gdyż w oparciu o stanowisko prezentowane przez Krajową Informację Skarbową oraz Ministerstwo Finansów opisywane oświadczenie spełniać swoją rolę może tylko do upływ ustawowego terminu ważności, czyli w uproszczeniu do 4 miesięcy w ciągu danego roku.
W rezultacie, jeżeli tak jak w przytaczanej interpretacji dana spółka dokonuje cyklicznych płatności do podmiotu powiązanego i ustawowy próg 2 mln zł, od którego aktywuje się procedura obowiązkowego poboru podatku u źródła zostanie przekroczony już na początku roku, to przez co najmniej kilka miesięcy w ciągu tego roku wystąpi konieczność zapłaty nadmiernego podatku i długiego oczekiwania na należy zwrot.
Projektowane zmiany przepisów
Wydane w sierpniu przez Ministerstwo Finansów rozporządzenie w sprawie wydłużenia ważności oświadczeń WHT częściowo naprawia tę, wydawać by się mogło, niezamierzoną lukę jednak w dalszym ciągu prawdopodobnie jedynie dla tych podmiotów, którzy na moment publikacji rozporządzenia posiadali wciąż ważne oświadczenia. Pozostali płatnicy, który składali oświadczenie WHT w pierwszych miesiącach 2022 roku i których ważność wygasła przed sierpniem, mogą obecnie jedynie śledzić postępy prac legislacyjnych nad projektem zmian w ustawie o CIT, który przewiduje wydłużenie ważności oświadczeń WHT na okres całego roku podatkowego i to już od początku 2022 (tj. ze skutkiem wstecznym).
Jeżeli zmiany te zostaną ostatecznie uchwalone, w teorii będzie można ogłosić tzw. happy end (z małym znakiem zapytania w odniesieniu do spółek z innym niż kalendarzowy rokiem podatkowym, w stosunku do których dalej mogą istnieć pewne wątpliwości).
Niemniej jednak, trudno oprzeć się wrażeniu, że na tym całym (kolejnym już) zamieszaniu wokół przepisów regulujących podatek u źródła ponownie tracą polskie spółki, które nierzadko zmuszone są przez swoje centrale do ponoszenia ciężaru ekonomicznego tego podatku.
W rezultacie, choć próby rozsądnego uszczelnia systemu podatkowego i pozostawienia w Polsce odpowiedniej porcji należnego podatku od wypracowanego tu dochodu są z natury słuszne, to jednak szczególnie w obecnej sytuacji ekonomicznej fundowanie polskim przedsiębiorstwom dodatkowego czynnika pogarszającego płynność finansową jest co najmniej dyskusyjnym rozwiązaniem.
2. Sama nazwa „odprawa” nie wystarczy, by uniknąć składek
10 listopada 2022 | Kadry i Płace | Marek Kanczew Anna Wądołowska-Widurek
Nie każde świadczenie nazwane umownie odprawą jest nią w rozumieniu przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym nie każde podlega zwolnieniu z obciążeń na ubezpieczenia społeczne.
Rozstanie z pracownikiem często wiąże się z ciążącym na pracodawcy obowiązkiem wypłaty odprawy. Jednak nie każde świadczenie zwane umownie „odprawą” jest nią w rozumieniu przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Kiedy odprawy wypłacane pracownikom w związku z rozwiązaniem stosunku pracy mogą korzystać ze zwolnień w zakresie obciążeń publicznoprawnych, w tym szczególnie zwolnienia z ZUS?
Jedno imię wielu świadczeń
Odprawy kojarzone są najczęściej z odejściami prezesów wielkich spółek. Czy słusznie?
Niekoniecznie. Odprawa to pojęcie obejmujące swoim zakresem wiele świadczeń wynikających zarówno z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, jak i umów. Rozumie się ją najczęściej jako jednorazowe świadczenie pieniężne wypłacane z tytułu ustania stosunku pracy. Powszechny charakter mają m.in. odprawy emerytalne, rentowe czy wypłacane z tytułu zwolnień grupowych w zakładzie pracy.
Często zdarza się, że dodatkowe ponadustawowe odprawy związane z ustaniem stosunku pracy przewidują przepisy prawa pracy obowiązujące wewnętrznie w zakładach pracy (np. regulaminy wynagradzania, zakładowe układy zbiorowe pracy, regulaminy programów dobrowolnych odejść, pakty gwarancji pracowniczych), a także indywidualne umowy o pracę. Takie świadczenia mogą stanowić jedynie modyfikację odpraw ustawowych (np. uprawnienie do odprawy emerytalno-rentowej lub związanej z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika w wysokości wyższej, niż wynika z ustawy) lub być świadczeniami zupełnie odrębnymi od ustawowych (np. odprawa dla pracowników w związku ze „zwykłym” rozwiązaniem stosunku pracy, najczęściej za porozumieniem stron).
Dla pracownika zwykle bez ZUS
Co do zasady podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o PIT. Wynika to z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej: rozporządzenie składkowe). Rozporządzenie składkowe zawiera przy tym katalog świadczeń, które – chociaż stanowią przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy o PIT – podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (a w konsekwencji także na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe, składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych, a także na ubezpieczenie zdrowotne).
Zgodnie z rozporządzeniem składkowym, podstawy wymiaru składek nie stanowią m.in.:
∑ odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę (§ 2 ust. 1 pkt 2),
∑ odprawy wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (tzw. szerokie zwolnienie, § 2 ust. 1 pkt 3).
Analiza interpretacji ZUS w zakresie wypłacanych odpraw emerytalnych i rentowych oraz odpraw o innym charakterze dla pracowników w związku z rozwiązaniem ich stosunku pracy prowadzi do wniosku, że organ rentowy najczęściej przychyla się do stanowiska wnioskodawców w zakresie zwolnienia powyższych świadczeń z oskładkowania. Zwolnienie to jest jednak zależne od spełnienia określonych warunków.
Emerytalno-rentowe: wąska interpretacja
Odprawa emerytalna i rentowa to świadczenia o charakterze ustawowym (art. 921 § 1 k.p.). Należne są pracownikom uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, których stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę i przysługują co do zasady w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Popularną praktyką w zakładach pracy jest przyznawanie pracownikom prawa do odpraw emerytalnych i rentowych w wysokości wyższej niż przewiduje kodeks pracy. Takie ponadustawowe odprawy wynikają najczęściej z regulaminów wynagradzania lub zakładowych układów zbiorowych pracy. Nadal jednak pozostają w nierozerwalnym związku z przejściem na emeryturę lub rentę i są odprawami emerytalno-rentowymi w rozumieniu wewnątrzzakładowych przepisów. Czy wobec tego korzystają ze zwolnienia przewidzianego dla odpraw pieniężnych przysługujących w związku z przejściem na emeryturę lub rentę (§ 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia składkowego)?
Logika nakazywałaby przypuszczać, że tak. Przepis ten nie ogranicza bowiem swojej dyspozycji do świadczeń przewidzianych wyłącznie w kodeksie pracy. Jest jednak inaczej. Według ZUS, przepis § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia składkowego dotyczy wyłącznie odpraw emerytalnych i rentowych wypłacanych na podstawie art. 921 § 1 k.p. (tak np. decyzja ZUS z 9 stycznia 2017 r., DI/100000/43/ 1213/ 2016, decyzja ZUS z 7 lutego 2020 r., DI/100000/43/22/ 2020).
Ten lapsus interpretacyjny nie ma na szczęście praktycznej doniosłości dla płatników składek i pracowników. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem ZUS, ponadustawowe odprawy emerytalne i rentowe co do zasady korzystają ze zwolnienia w oparciu o kolejną redakcyjnie podstawę prawną rozporządzenia składkowego (§ 2 ust. 1 pkt 3).
Szerokie zwolnienie
Przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odpraw wypłacanych pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy jest dość szerokie. To właśnie w oparciu o ten przepis większość odpraw pracowniczych podlega zwolnieniu z oskładkowania. Zawarty tam katalog świadczeń podlegających zwolnieniu ze składek ma bowiem charakter otwarty.
Istotna jest przy tym okoliczność, że zwolnienie obejmuje zarówno świadczenia o charakterze ustawowym, jak i umownym, przyznanym w wysokości wyższej niż przewidują przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Obejmuje także odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy w okolicznościach innych niż zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika.
To liberalne podejście (niekorespondujące, swoją drogą, z dokonywaną przez ZUS wykładnią poprzednio omawianego przepisu dotyczącego odpraw emerytalno-rentowych) zostało już przesądzone w praktyce interpretacyjnej organu (tak np. decyzja ZUS z 8 lutego 2019 r., WPI/00000/ 43/64/2019, decyzja ZUS z 15 czerwca 2021 r., DI/100000/ 43/214/2021, decyzja ZUS z 10 grudnia 2021 r., WPI/ 200000/ 43/816/2021).
Czy wystarczy zatem nazwać dane świadczenie „odprawą”, aby móc czerpać korzyści ze zwolnienia z oskładkowania? Oczywiście, nie.
Związek z rozwiązaniem stosunku pracy
Szerokie zwolnienie odpraw ze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe znajdzie zastosowanie pod warunkiem, że odprawa pozostaje w ścisłym i nierozerwalnym związku z faktem rozwiązania (lub wygaśnięcia) stosunku pracy. To kryterium wynika tak z literalnego brzmienia przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, jak i wykładni celowościowej, a dodatkowo jest potwierdzane w interpretacjach ZUS.
Jak wskazuje dotychczasowa praktyka interpretacyjna ZUS, warunkiem zastosowania tego przepisu jest to, aby wypłata świadczenia nie miała miejsca w innych okolicznościach niż pozostające w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy (tak np. decyzja ZUS z 15 czerwca 2021 r., DI/100000/43/2013/2021).
W konsekwencji wypłata świadczenia, które jest powiązane z trwaniem stosunku pracy, a nie jego rozwiązaniem, nie może korzystać z omawianego zwolnienia.
Dodatkowy warunek…
Chociaż przepis § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego literalnie wskazuje tylko jedną przesłankę zwolnienia odpraw ze składek ZUS (wypłata musi nastąpić z tytułu rozwiązania umowy o pracę, czyli mieć nierozerwalny i bezpośredni związek z ustaniem zatrudnienia), w wielu interpretacjach wydanych przez ZUS pojawia się dodatkowy warunek zastosowania ulgi. Organ rentowy nierzadko zawiera w swoich decyzjach stwierdzenie, że aby dana odprawa mogła korzystać ze zwolnienia składkowego, ustanie zatrudnienia winno być ”jedyną przyczyną jej wypłaty” (tak np. decyzja ZUS z 24 czerwca 2021 r., DI/100000/ 43/270/2021). Interpretując tę przesłankę, ZUS wyjaśnia, że jedyna przyczyna wypłaty świadczenia oznacza brak możliwości jego wypłaty w okolicznościach innych niż pozostające w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy.
… nie ma uzasadnienia
W naszej ocenie powyższa wykładnia dodatkowego warunku zwolnienia świadczenia z oskładkowania nie jest prawidłowa. Nie można postawić znaku równości między wypłatą świadczenia wyłącznie z powodu ustania zatrudnienia a wypłatą świadczenia w ścisłym związku z ustaniem zatrudnienia. W naszym przekonaniu, zawierając w swoich decyzjach omawiany dodatkowy warunek zwolnienia, ZUS niezasadnie buduje wrażenie zawężenia katalogu odpraw podlegających zwolnieniu ze składek.
Jeśli dodatkowy warunek pojawiający się w decyzjach ZUS interpretować ściśle, zwolnienie ze składek nie obejmowałoby odpraw pracowniczych, których wypłata jest uzależniona od wypełnienia przez pracownika określonych obowiązków, np. zdania firmowych dokumentów czy rozliczenia się z powierzonego mienia >patrz „Zdaniem autorki”.
Jeśli w przypadku kontroli lub przy wydawaniu interpretacji indywidualnej ZUS zakwestionuje prawo do zwolnienia ze składek odprawy pozostającej w bezpośrednim związku z rozwiązaniem stosunku pracy, ale warunkowanej dodatkowo np. rozliczeniem się z pracodawcą, wskazane jest odwołanie się od tej decyzji do sądu powszechnego. Szanse na wygraną przed sądem mogą być wysokie.
Aby jednak uniknąć takich sytuacji, warto dokładnie ustrukturyzować porozumienie z pracownikiem w zakresie rozwiązania umowy o pracę.
Ryzykowne pole do nadużyć
Wyłączenie danego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oznacza w uproszczeniu, że od wartości tego świadczenia pracodawca nie musi opłacać obciążeń publicznoprawnych w wysokości ok. 20,48 proc., a pracownik – ok. 21,5 proc. (przy czym należy pamiętać, że zwolnienie z ZUS przekłada się w pewnym stopniu na wzrost PIT). Oszczędność finansowa dla pracodawców i pracowników związana ze zwolnieniem odpraw z oskładkowania jest więc na tyle istotna, że stanowi atrakcyjne pole do nadużywania omawianego zwolnienia. Takie nadużycia polegają najczęściej na nazywaniu „odprawą” świadczeń, które nie mają związku z rozwiązaniem stosunku pracy, a są związane z jego trwaniem. Przykładowo, „odprawą” bywają nazywane premie czy nagrody za okresy rozliczeniowe w trakcie stosunku pracy.
Tymczasem o wyłączeniu określonego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie stosownego przepisu rozporządzenia składkowego decyduje charakter tego świadczenia, a nie jego nazwa. W związku z tym, podobne świadczenia nie korzystają ze zwolnienia ze składek, ponieważ nie spełniają kluczowego warunku pozostawania w bezpośrednim i nierozerwalnym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Potwierdza to np. interpretacja ZUS z 14 października 2016 r. (WPI/200000143/ 989/ 2016) oraz przywoływany już wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 listopada 2019 r. (III AUa 1536/17).
Działanie polegające na nieoskładkowaniu „odpraw”, które nie spełniają warunków do ich wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, może w przypadku kontroli ZUS zostać zakwestionowane i w efekcie prowadzić do stwierdzenia zaległości w składkach m.in. na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Płatnik powinien wówczas zwrócić zaległe składki, obejmujące zarówno część pracodawcy, jak i pracownika, wraz z odsetkami. Dodatkowo ZUS może ukarać płatnika opłatą dodatkową w wysokości do 100 proc. nieopłaconych składek.
Roszczenia pracowników
Sankcje ze strony organu rentowego mogą nie być jedyną przykrą konsekwencją nadużywania zwolnienia składkowego. „Ubieranie” świadczeń związanych ze stosunkiem pracy w „odprawę” może powodować dodatkowe roszczenia ze strony pracowników. Mogą oni twierdzić, że świadczenia, do których nabyli prawo w trakcie zatrudnienia, nie zostały im wypłacone. Otrzymali jedynie odprawę związaną bezpośrednio z rozwiązaniem stosunku pracy. W takiej sytuacji istnieje wysokie ryzyko wydania niekorzystnego rozstrzygnięcia dla pracodawcy przez sąd pracy.
Zdaniem autorki
Anna Wądołowska-Widurek – associate i członek praktyki prawa pracy w Rymarz Zdort
Porozumienia o rozwiązaniu stosunku pracy często warunkują wypłatę odprawy przekazaniem prowadzonych przez pracownika spraw, zdaniem firmowych dokumentów czy rozliczeniem się z powierzonego mienia. Implikuje to zaistnienie dodatkowych kryteriów wypłaty odprawy. Tym samym, rozwiązanie stosunku pracy w takiej sytuacji nie stanowi jedynej przesłanki wypłaty odprawy. W rezultacie, przy literalnym zastosowaniu przyjętej przez ZUS interpretacji § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, odprawa warunkowana spełnieniem przez pracowników dodatkowych obowiązków mogłaby podlegać obciążeniu składkami na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Tymczasem orzecznictwo opowiada się za literalną (i, w naszej ocenie, prawidłową) interpretacją przepisu § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, stawiając tym samym pod znakiem zapytania zasadność wykładni przyjętej przez ZUS. Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 listopada 2019 r. (III AUa 1536/17), „warunkiem koniecznym i jedynym, aby rekompensatę zaliczyć do katalogu świadczeń wymienionych w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, jest bezpośredni związek podstawy jej wypłaty z rozwiązaniem stosunku pracy (…)”. Powyższa konstatacja znajduje pełne zastosowanie do odpraw.
Zdaniem autora
Marek Kanczew – radca prawny, doradca podatkowy oraz counsel kierujący praktyką prawa pracy w Rymarz Zdort
Zwolnienie odpraw ze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie implikuje zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Przeciwnie, zgodnie z ustawą o PIT i orzecznictwem sądów administracyjnych, odprawy pracownicze są zwykle opodatkowane. Sądy administracyjne podnoszą, że odprawy są swoistą „zapłatą” przez pracodawcę za zgodne z prawem i skuteczne zwolnienie się od zobowiązania zatrudnienia pracownika. Funkcją odprawy nie jest wynagrodzenie szkody za utratę możliwości zarobkowania, bowiem zakończenie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy nie jest równoznaczne z utratą możliwości zarobkowania w ogóle (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 marca 2019 r., II FSK 727/17; por. interpretację ogólną ministra finansów z 23 czerwca 2016 r., DD3.8201.1.2016.MCA).
Co do zasady, można wskazać dwa wynikające explicite z ustawy o PIT wyjątki w zakresie opodatkowania odpraw. Zwolnieniu z opodatkowania PIT podlega odprawa pośmiertna przyznawana członkom rodziny zmarłego pracownika (art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT) oraz, w ramach tzw. ulgi dla pracujących seniorów, w określonych okolicznościach i na podstawie przepisów wprowadzonych tzw. Polskim Ładem, odprawa emerytalna przyznana pracownikom, którzy mimo nabycia uprawnień emerytalnych kontynuowali zatrudnienie, a wypłata odprawy nastąpiła przed otrzymaniem pierwszej emerytury (art. 21 ust. 1 pkt 154), pod warunkiem nieprzekroczenia określonego limitu przychodów wypłaconych w podobnych okolicznościach (zob. przykładowo interpretacja DKIS z 1 lipca 2022 r., 0114-KDIP2-2.4011.403.2022.1.IN).
3. Grupa VAT – nowy rodzaj podatnika już od stycznia
14 listopada 2022 | Podatki i księgowość | Marcin Szymankiewicz
Polski Ład wprowadził możliwość wspólnego rozliczania podatku od towarów i usług przez kilka podmiotów. Według pierwotnych założeń przepisy miały wejść w życie 1 lipca br., ale ostatecznie ich wdrożenie zostało odroczone do 2023 r.
Celem grupy VAT jest umożliwienie podmiotom powiązanym finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie wspólnego rozliczania dla potrzeb podatku od towarów i usług. Rozwiązanie to ma charakter dobrowolny – pozwala na samodzielną decyzję przedsiębiorstw co do woli skorzystania z nowego rozwiązania. Grupa VAT ma uprościć rozliczenia pomiędzy jej członkami oraz zwiększyć efektywność finansową współpracy z innymi podmiotami z grupy (w przypadku np. podmiotów prowadzących działalność zwolnioną z VAT). Grupa VAT może pozytywnie wpłynąć na płynność finansową w ramach grupy.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu Polskiego Ładu „(…) Zgodnie z dotychczas obowiązującymi w polskim systemie prawnym regulacjami podatnicy powiązani finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie rozliczani są odrębnie. Czynności dokonywane w ramach powiązanych podmiotów są dokumentowane fakturami VAT, a każdy z nich odrębnie składa plik JPK_VAT, który zawiera w sobie deklarację VAT i ewidencję. Pomimo istnienia PGK, na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, w podatku VAT koncepcja rozliczeń grupowych w ogóle nie funkcjonuje. Wiąże się to ze żmudną koniecznością fakturowania transakcji wewnątrz grupy, uwzględniając przepisy dotyczące podmiotów powiązanych, co dodatkowo utrudnia prowadzenie działalności. Co więcej, brak grup VAT zniechęca podatników do tworzenia PGK w CIT. (…).
Grupę VAT można opisać jako prawną formę współdziałania do celów VAT. Jako szczególny rodzaj podatnika istnieje ona tylko do celów VAT. Choć każdy członek grupy zachowuje swoją formę prawną to utworzeniu grupy do celów VAT nadaje się nadrzędne znaczenie (na gruncie ustawy o VAT) w stosunku do form prawnych przewidzianych np. w prawie cywilnym lub w prawie spółek. Tak więc po przystąpieniu do grupy VAT, jakakolwiek możliwa, istniejąca jednocześnie forma prawna członka grupy traci znaczenie do celów VAT, a członek grupy staje się częścią nowego odrębnego podatnika VAT – grupy VAT. (…)”.
Członkowie
Jak czytamy w Objaśnieniach podatkowych w zakresie grup VAT z 11 października 2022 r. (dalej: Objaśnienia): „(…) Członkiem grupy VAT może potencjalnie zostać każdy podatnik. Stworzona konstrukcja nie ogranicza możliwości utworzenia grupy dla określonych form organizacyjnych, przyjmując najszerszą formułę w tym zakresie. Podkreślić również należy, że zawiązanie grupy VAT ma charakter dobrowolny, pozwalając na samodzielną decyzję przedsiębiorstw co do woli skorzystania z rozwiązania. (…)”.
W praktyce wiele podatkowych grup kapitałowych może stać się grupami VAT.
Jak wyjaśnił dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 13 maja 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012. 129.2022.2.ICZ) „(…) Głównym skutkiem wprowadzenia systemu grupowego rozliczania VAT, przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE jest umożliwienie traktowania podmiotów, którzy są ściśle powiązani pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym, nie jako odrębnych podatników VAT, lecz jako jednego podatnika. Innymi słowy, pewna liczba ściśle powiązanych ze sobą podatników ulega połączeniu w jednego nowego podatnika do celów VAT. (…)”. (por. również interpretację indywidualną dyrektora KIS z 19 maja 2022 r., 0114-KDIP4-3.4012.106. 2022.1.MP).
Możliwość tworzenia grup VAT przewidują przepisy unijne. Zgodnie z art. 11 dyrektywy 2006/112/WE, po konsultacji z komitetem doradczym ds. podatku od wartości dodanej (dalej: Komitet ds. VAT), każde państwo członkowskie może uznać za jednego podatnika osoby mające siedzibę na terytorium tego samego państwa członkowskiego, które będąc niezależnymi pod względem prawnym, są ściśle powiązane pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym. Państwo członkowskie korzystające z możliwości przewidzianej w akapicie pierwszym może przyjąć wszelkie niezbędne środki, aby zapobiec uchylaniu się od opodatkowania lub unikaniu opodatkowania poprzez wykorzystanie tego przepisu.
Znowelizowane przepisy
Grupa VAT to grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowana jako podatnik podatku (zob. art. 2 pkt 47 ustawy o VAT).
Podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, może być również grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT (art. 15a ust. 1 ustawy o VAT).
Status podatnika podatku VAT może zatem uzyskać grupa podatników powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, którzy zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT – wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie. Innymi słowy, pewna liczba ściśle powiązanych ze sobą podatników ulega połączeniu w jednego nowego podatnika do celów VAT. Nowe regulacje są implementacją do krajowego porządku prawnego art. 11 dyrektywy 2006/112/WE. Zgodnie z art. 15a ust. 2 ustawy o VAT, grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:
1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub
2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.
Przykład:
Grupę VAT chciałby utworzyć spółka z o.o. A (spółka matka) i spółka z o.o. B (spółka córka). Siedziby obu spółek znajdują się w Polsce. Jeżeli zostaną spełnione warunki dotyczące powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych, to spółki te mogą utworzyć grupę VAT.
Przykład:
Grupę VAT chciałby utworzyć spółki: Y. GmhH z siedzibą w Niemczech (spółka matka) oraz spółka z o.o. X z siedzibą w Polsce (spółka córka). Obie spółki są zarejesrtowane w Polsce jako podatnicy VAT czynni. Pomiędzy spółkami zachodzą powiązania o charakterze finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym. Spółki nie mogą utworzyć grupy VAT, gdyż siedziba spółki Y nie znajduje się w Polsce. Grupę VAT mogłaby utworzyć natomiast spółka X z oddziałem spółki Y w Polsce, jeżeli spółka Y miałaby w Polsce taki oddział.
Z Objaśnień wynika, że „(…) W przypadku podmiotu zagranicznego który posiada na terytorium Polski dwa oddziały, konieczne jest wejście do grupy VAT obydwu tych oddziałów. Założenia te nie dotyczą oczywiście oddziałów zagranicznych podmiotu z siedzibą w kraju, który staje się członkiem grupy VAT, gdyż te nigdy nie mogą stać się częścią grupy VAT w Polsce. Należy wyjaśnić, że regulację o tym, że można być członkiem tylko jednej grupy VAT należy rozumieć z uwzględnieniem zasady terytorialności prawa. Z uwagi na powyższe regulacja ta nie stoi na przeszkodzie, by oddział w Polsce stał się częścią grupy VAT, a oddział lub centrala przedsiębiorcy w innym kraju również weszły do grupy VAT, ale w tym innym kraju. Moc obowiązywania tej regulacji nie wykracza poza terytorium kraju. (…)”.
Powiązania finansowe…
Podatników uważa się za powiązanych finansowo, jeżeli jeden z nich posiada bezpośrednio ponad 50 proc. udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50 proc. praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50 proc. prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy (art. 15a ust. 3 ustawy o VAT).
Przykład:
Spółka akcyjna Y ma spółki zależne:
∑ spółkę z o.o. A (100 proc. udziałów),
∑ spółkę z o.o. B (100 proc. udziałów) oraz
∑ spółkę powiązaną – spółkę z o.o. C (40 proc. udziałów, a zarazem 40 proc. praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających oraz 40 proc. prawa do udziału w zysku).
Siedziby wszystkich spółek znajdują się na terenie Polski.
Spółka Y chciałby utworzyć ze spółkami zależnymi (A i B) oraz spółka powiązaną (C) grupę VAT. Grupę VAT mogą utworzyć jedynie spółki Y, A i B, jeżeli zostaną spełnione wymogi dotyczące powiązań organizacyjnych i ekonomicznych. W przypadku spółki C nie zachodzą powiązania finansowe. Gdyby spółka Y posiadała wprawdzie 40 proc. udziałów w kapitale, ale – mimo to – ponad 50 proc. praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, to warunek powiązań finansowych w przypadku tej spółki byłby spełniony.
…ekonomiczne…
Zgodnie z art. 15a ust. 4 ustawy o VAT, podatników uważa się za powiązanych ekonomicznie, jeżeli:
1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub
2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub
3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.
Wystarczające jest spełnienie jednego z wariantów powiązań ekonomicznych.
Przez powiązania o charakterze ekonomicznym należy rozumieć nie tylko taki sam charakter głównej działalności członków grupy, ale także uzupełnianie się i współzależność prowadzonej działalności czy też prowadzenie działalności w całości lub w dużej mierze wykorzystywanej przez członków grupy. Wyklucza to sztuczne struktury podmiotów pozbawionych jakiegokolwiek znaczenia gospodarczego z możliwości uznania za jednego podatnika. Jeżeli podmioty, których działalność gospodarcza byłaby całkowicie niezwiązana mogłyby utworzyć grupę VAT, to nie zaistniałby wymóg powiązań ekonomicznych.
Dla stwierdzenia, że podmioty są ze sobą powiązane ekonomicznie, nie jest konieczne, by ich działania były prowadzone w jednym sektorze gospodarki. Można uznać, za wystarczające, jeżeli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju. W interpretacji indywidualnej z 19 sierpnia 2022 r., 0111-KDIB3-1.4012. 220.2022.1.AMA) dyrektor KIS uznał bowiem, że „(…) Przez powiązania o charakterze ekonomicznym należy rozumieć nie tylko taki sam charakter głównej działalności członków grupy, ale także uzupełnianie się i współzależność prowadzonej działalności czy też prowadzenie działalności w całości lub w dużej mierze wykorzystywanej przez członków grupy. Powiązanie ekonomiczne należy uznać za istniejące, jeśli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju, nawet jeżeli ich działania są prowadzone w różnych sektorach gospodarki. Komplementarna lub wzajemna działalność członków, może natomiast obejmować przypadki, gdy towary lub usługi wytwarzane przez członka grupy VAT są niezbędne do działania dla innych członków oraz przypadki, w których towary lub usługi są konsumowane wspólnie. Natomiast działalność członków grupy VAT, którzy całkowicie lub częściowo działają na korzyść innych członków, może obejmować przypadki, w których podmiot bezpośrednio dostarcza towary lub usługi innemu członkowi, nawet jeśli działalność tego ostatniego nie jest koniecznie zależna od tych dostaw lub usług. (…)”.
W uzasadnieniu projektu Polskiego Ładu czytamy: „(…) Jeśli chodzi o pierwszy wariant, powiązanie ekonomiczne należy uznać za istniejące, jeśli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju, nawet jeżeli ich działania są prowadzone w różnych sektorach gospodarki. Komplementarna lub wzajemna działalność członków może natomiast obejmować przypadki, gdy towary lub usługi wytwarzane przez członka grupy VAT są niezbędne do działania dla innych członków (np. firma produkująca części samochodowe dla producenta samochodów); oraz przypadki, w których towary lub usługi są konsumowane wspólnie (np. członek grupy VAT dostarczający usługi posprzedażowe produktów klientom, którzy zakupili produkty od innego członka). Ostatni wariant, który odnosi się do działalności członków grupy VAT, którzy całkowicie lub częściowo działają na korzyść innych członków, może obejmować przypadki, w których podmiot bezpośrednio dostarcza towary lub usługi innemu członkowi, nawet jeśli działalność tego ostatniego nie jest koniecznie zależna od tych dostaw lub usług (np. usługi wsparcia administracyjnego). (…)”.
W Objaśnieniach czytamy z kolei: „(…) Jeśli chodzi o pierwszy wariant, powiązanie ekonomiczne istnieje, jeśli główna działalność członków grupy VAT ma taki sam charakter (jest tego samego rodzaju), nawet jeżeli ich działania prowadzone są w różnych sektorach gospodarki (np. usługi audytowe). W celu określenia głównej działalności można posłużyć się analizą struktury przychodów. Zgodnie natomiast z definicją w słowniku języka polskiego pojęcie »charakter« definiowane jest, jako zespół cech właściwych danemu przedmiotowi lub zjawisku, odróżniających je od innych przedmiotów i zjawisk tego samego rodzaju. Oznacza to, że przesłanka ta jest spełniona, kiedy przedmiot głównej działalności poszczególnych podmiotów posiada taki sam zespół cech.
W powyższym rozumieniu dla spełnienia wskazanego warunku wystarczające jest, że poszczególne spółki prowadzą działalność w tym samym sektorze. Przykładem mogą być różne spółki operujące w sektorze finansowym – bank, bank hipoteczny, agent rozliczeniowy, towarzystwo funduszy inwestycyjnych, zakład ubezpieczeń, agent transferowy, spółka leasingowa, spółka faktoringowa, dom maklerski, itp. (…)
Odnosząc się do przesłanki uzupełniania i współzależności należy wskazać, że zgodnie ze słownikiem języka polskiego »uzupełnić« oznacza uczynić kompletnym; dopełnić, natomiast »współzależny« oznacza pozostający we wzajemnej zależności; zależny od czegoś wraz z czymś albo kimś innym. W konsekwencji przesłanka ta powinna być rozumiana, jako prowadzenie różnej działalności przez podmioty, ale w sposób powodujący, że działalność ta staje się kompletna, pozostająca we wzajemnej zależności. Uzupełniająca i współzależna działalność członków, jak określono w drugim wariancie, może obejmować przypadki, gdy towary lub usługi wytwarzane przez członka grupy VAT są niezbędne do działania dla innych członków (np. firma produkująca części dla producenta docelowego towaru). Możliwe są też przypadki, w których towary lub usługi są konsumowane wspólnie. Przykładowo jeden podmiot odpowiada za dostawy sprzętu elektronicznego natomiast drugi podmiot odpowiada za kwestie serwisowania urządzeń nabytych od pierwszego podmiotu. (…) Trzeci wariant odnosi się do działalności podmiotów, które całkowicie lub częściowo działają na korzyść innych. W tym przypadku można założyć sytuację w której jeden podmiot grupy VAT bezpośrednio dostarcza towary lub usługi innemu, nawet jeśli działalność tego drugiego nie jest koniecznie zależna od tego (np. usługi doradcze, spedycyjne lub wsparcia administracyjnego). Przesłanka ta koncentruje się na odbiorcy – tym który korzysta z działalności danego podmiotu. Nie jest w tym przypadku istotne, jakiego rodzaju jest to działalność. W zakresie tej przesłanki może mieścić się każda działalność (np. doradcza, kadrowa, informatyczna, zarządcza, itd.), jeżeli w co najmniej dużej mierze korzystają z niej inni członkowie danej grupy VAT. Zwrot w dużej mierze należy rozpatrywać zgodnie z przewidzianym w słowniku języka polskiego rozumieniu wyrazu „dużo”, czyli duża liczba, ilość, w dużym stopniu, zakresie. Wynika z tego, że powiązanie ekonomiczne występuje, jeżeli z działalności danego członka GV korzystają w dużym stopniu inni członkowie tej grupy. Stopień ten można ustalić na podstawie np. skali przychodów generowanych z tytułu świadczenia usług na rzecz innych członków grupy VAT w stosunku do przychodów generowanych przez inne podmioty. Przy czym nie jest konieczne, aby istniała tutaj konieczność wystąpienia bezwzględnej większości tych przychodów (tj. aby np. ponad 50% przychodów pochodziło od członków GV). Wystarczające jest tutaj, aby z działalności danego pomiotu w znaczącym stopniu korzystali pozostali członkowie GV, np. aby przychody uzyskiwane od innych pomiotów tworzących grupę były wyższe od przychodów generowanych od innych pojedynczych podmiotów. (…)”.
…i organizacyjne
Zgodnie z art. 15a ust. 5 ustawy o VAT, podatników uważa się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:
1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub
2) organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu Polskiego Ładu „(…) Całkowicie lub częściowo dzielone struktury zarządzania skutkują podejmowaniem decyzji w grupie VAT przez jeden podmiot, który zapewnia strategiczne przywództwo dla całej grupy VAT będącej już w rozumieniu VAT pojedynczym podatnikiem. Obecność takiego podmiotu zarządzającego działającego poprzecznie w całej grupie VAT można ustalić na podstawie jego miejsca w hierarchii (np. dzielone kierownictwo najwyższego szczebla) lub rodzaju działań o których ma prawo decydować (np. wspólnego zarządzania sprawami prawnymi lub zagadnieniami finansowymi). Podmiot taki powinien być w stanie narzucić swoją wolę innym członkom grupy VAT podlegającym jakiejś formie nadzoru i rozliczalności. (…)”.
Z Objaśnień wynika z kolei: „(…) Całkowicie lub częściowo dzielone struktury zarządzania skutkują podejmowaniem decyzji w grupie VAT przez jeden podmiot, który zapewnia strategiczne przywództwo dla całej grupy VAT będącej już w rozumieniu VAT pojedynczym podatnikiem. Obecność takiego podmiotu zarządzającego działającego poprzecznie w całej grupie VAT można ustalić na podstawie jego miejsca w hierarchii (np. dzielone kierownictwo najwyższego szczebla) lub rodzaju działań o których ma prawo decydować (np. wspólnego zarządzania sprawami prawnymi lub zagadnieniami finansowymi). Podmiot taki powinien być w stanie narzucić swoją wolę innym członkom grupy VAT podlegającym jakiejś formie nadzoru i weryfikacji. Możliwe w tym przypadku jest też zorganizowanie swoich działań na podstawie umownych ustaleń gwarantujących podejmowanie przez grupę VAT działań w koordynacji, uwzględniając wspólną wolę przedstawicieli członków grupy VAT. W takich przypadkach może zachodzić sytuacja, gdy występuje konieczność wcześniejszej zgody w odniesieniu do czynności zarządczych, takich jak mianowanie kadry kierowniczej lub innych kluczowych stanowisk, zawieranie dużych kontraktów, ustalanie cen towarów i usług. Organizacja działań w porozumieniu może przykładowo zmierzać do osiągnięcia wspólnego celu w postaci zaoferowania klientowi finalnej usługi o określonych wspólnie cechach lub też działania podmiotów z uwzględnieniem wspólnej strategii, np.: bank i spółka TFI (towarzystwo funduszy inwestycyjnych) wspólnie ustalają cechy oferowanych przez siebie usług tak żeby razem mogły stanowić spójny produkt dla klienta. (…)”.
Przykład:
Grupę VAT chciałby utworzyć spółka z o.o. A (spółka matka) i spółka z o.o. B (spółka córka). Siedziby obu spółek znajdują się w Polsce. Spółka A posiada 100 proc. udziałów w spółce B (zatem zachodzą powiązania finansowe). W skład zarządów obu spółek wchodzą te same osoby – istnieją zatem powiązania organizacyjne. Jeżeli zachodzą także powiązania ekonomiczne, to spółki mogą utworzyć grupę VAT.
Warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika (art. 15a ust. 6 ustawy o VAT). Podczas całego okresu istnienia grupy VAT muszą więc zachodzić wszystkie trzy typy powiązań.
Jak wskazał dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 19 sierpnia 2022 r. (0111-KDIB3-1.4012. 220.2022.1.AMA) „(…) Podczas całego okresu istnienia grupy VAT zachodzić muszą wszystkie trzy typy powiązań. Należy mieć na względzie, że grupa VAT jest specjalnym rodzajem podatnika, który powstaje w oparciu o wyjątkowe podstawy obwarowane ściśle określonymi warunkami, co można osiągnąć przez łączne spełnienie powyższych wymogów. Łączne spełnienie warunków stwarza dodatkową gwarancję, że w ramach działalności grup VAT nie będą popełniane nadużycia, ponieważ zapewnia ono wykluczenie sztucznych struktur pozbawionych jakiegokolwiek znaczenia gospodarczego. (…)”.
Przykład:
Gmina (podatnik VAT czynny) utworzyła spółki prawa handlowego w celu wykonywania zadań własnych gminy. Na podstawie umów zawartych z gminą, spółki realizują bezpośrednio znaczną część zadań publicznych nałożonych przepisami prawa na gminę jako jednostkę samorządu terytorialnego, tj.:
∑ wykonują zadania komunalne użyteczności publicznej w zakresie gospodarowania odpadami na obszarze gminy,
∑ wykonują zadania publiczne polegające na przygotowaniu, obsłudze i nadzorowaniu realizacji zadań inwestycyjnych komunalnych z wyłączeniem prowadzenia robót budowlanych,
∑ realizują zadania własne gminy z zakresu kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów zielonych i urządzeń sportowych, tworzących kompleks sportowo- -rekreacyjny oraz zarządzania tym obiektami wraz i infrastrukturą.
Wszystkie utworzone przez gminę spółki są czynnymi zarejestrowanymi podatnikami VAT wykonującymi zadania publiczne jako czynności podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Wszystkie spółki mają siedziby na terytorium Polski, a zatem jest spełniony warunek, że potencjalni członkowie grypy VAT posiadają w Polsce siedzibę na terytorium kraju.
Gmina ma bezpośrednio 100 proc. udziałów w kapitale zakładowym spółek, które miałyby tworzyć grupę VAT. Wszyscy członkowie grupy VAT wykonują czynności w zakresie realizowania zadań publicznych. Funkcjonowanie spółek komunalnych jest wynikiem niemożności zaspokojenia pewnych określonych potrzeb społecznych przez samą gminę, w obszarach, które zgodnie z samorządowymi przepisami ustrojowymi, stanowią zakres odpowiedzialności gminy. Ponadto, działalności wykonywane przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne.
Nad wszystkimi utworzonymi przez siebie spółkami komunalnymi gmina sprawuje prawną kontrolę, która odpowiada kontroli sprawowanej nad własnymi jednostkami, ponieważ z wyłączeniem innych podmiotów powołuje wszystkich członków organów spółek, wywiera dominujący wpływ na cele strategiczne oraz istotne decyzje spółek, a spółki nie działają w interesie sprzecznym z interesami gminy. Spółki komunalne korzystają (ze strony urzędu gminy) wsparcia administracyjnego, prawnego i doradczego, a także obsługi w zakresie prowadzenia postępowań o udzielenie zamówień publicznych. Zakładając, że te powiązania będą występować przez cały okres trwania grupy, można uznać, że gmina oraz utworzone przez nią spółki spełniają warunki wymagane do utworzenia grupy VAT (por. interpretację indywidualną dyrektora KIS z 19 sierpnia 2022 r., 0111-KDIB3-1.4012. 220.2022.1.AMA).
Utrata statusu
Grupa VAT traci status podatnika w przypadku, gdy przestanie spełniać warunki, od których uzależnione jest jej funkcjonowanie lub upłynie termin na jaki została utworzona (por. interpretację indywidualną dyrektora KIS z 19 maja 2022 r., 0114-KDIP4-3.4012.106.2022.1.MP).
Przykład:
Spółka z o.o. Y i spółka z o.o. X utworzyły grupę VAT od 1 marca 2023 r. Spółka Y ma 100 proc. udziałów w spółce X. We wrześniu 2023 r. spółka Y sprzedała wszystkie udziały w niepowiązanej spółce X, w związku z czym ustały powiązania finansowe pomiędzy spółką X i spółką Y W konsekwencji grupa VAT utraciła status podatnika VAT.
Autor jest doradcą podatkowym
Podstawa prawna:
∑ ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.)
∑ ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 2105 ze zm.) – Polski Ład
∑ dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L.2006.347.1 ze zm.)
CZŁONKOWIE
Niezmienny skład grupy
Podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT. Grupa VAT nie może być członkiem innej grupy VAT (art. 15a ust. 7 ustawy o VAT). Jak wynika z Objaśnień „(…) Należy z tym również łączyć konieczność wejścia w skład grupy VAT w całości, tzn. nie ma możliwości przystąpienia do grupy VAT w części, a częściowo rozliczania się w VAT poza grupą. (…)”.
Grupa VAT nie może być rozszerzona o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład (art. 15a ust. 9 ustawy o VAT). ∑
FORMA PISEMNA
Konieczna jest umowa o utworzeniu grupy VAT
W celu utworzenia grupy VAT grupa podatników zawiera w formie pisemnej umowę o jej utworzeniu. Stosownie do art. 15a ust. 10 ustawy o VAT, umowa o utworzeniu grupy VAT jest sporządzana na piśmie i zawiera co najmniej:
1) nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;
2) dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju, oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
3) wskazanie przedstawiciela grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;
4) dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50 proc. udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;
5) wskazanie okresu, na jaki grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż trzy lata.
Jak wskazał dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 19 maja 2022 r. (0114-KDIP4-3.4012.106.2022.1.MP) „(…) w umowie o utworzeniu grupy VAT powinny znaleźć się m.in. informacje o wysokości kapitału zakładowego każdego z podatników tworzących grupę VAT oraz dane identyfikujące udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziałów w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę. ∑
4. Zmiany w zasiłkach do poprawy
15 listopada 2022 | Prawo co dnia | Paulina Szewioła
Nowelizacja przepisów powinna sprawić, że zadłużenie w ZUS będzie potrącane z wypłacanych świadczeń.
Taka była uwaga do przepisu, który znalazł się w nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, obecnie procedowanej w Senacie.
Jest on powiązany z art. 2a, który został na początku 2022 r. wprowadzony do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1732).
Stanowi on, że m.in. osoba prowadząca działalność gospodarczą nie ma prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa (m.in. zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku chorobowego) w razie zadłużenia w ZUS na kwotę przekraczającą 1 proc. minimalnego wynagrodzenia, aż do spłaty całości długu.
W takiej samej sytuacji jak osoby niepłacące byli przedsiębiorcy, którzy podpisywali z organem rentowym umowy o odroczenie terminu płatności składek lub zawierali układy ratalne. I to nawet wówczas, gdy płacili je w terminie. ZUS twierdził, że taka osoba cały czas jest dłużnikiem, i do uregulowania całości zadłużenia odmawiał wypłaty.
Procedowane zmiany
We wspomnianej nowelizacji znalazł się przepis, zgodnie z którym po odroczeniu terminu płatności składek lub rozłożeniu należności z tego tytułu na raty uznaje się, że płatnik nie posiada zadłużenia względem ZUS. Są jednak dwa warunki. Po pierwsze, musi opłacać składki w terminach i w wysokości ustalonej w układzie ratalnym bądź w umowie o odroczenie terminu płatności. Po drugie, nie może mieć nowego zadłużenia. W takim wypadku nie traci też prawa do świadczeń.
Obawy specjalistów
Eksperci pozytywnie oceniali zaproponowane przez rząd rozwiązanie, ale niektórzy widzą w nim pewne zagrożenia.
– Po zmianie prawo nadal nie będzie idealne – uważa dr Tomasz Lasocki z Wydziału Prawa i Administracji UW. Jego zdaniem układ ratalny czy odroczenie terminu płatności uprawni do świadczenia, choćby w znacznej wysokości, jednak umowy z ZUS nie będą musiały zostać wypełnione.
– Wyobraźmy sobie, że komuś zależy na pobieraniu np. zasiłku macierzyńskiego i zawrze z ZUS umowę o rozłożenie na raty na wiele lat. Po jego wypłacie może przestać wypełniać swoje zobowiązania, a świadczenie i tak zatrzyma. Oczywiście ZUS może dochodzić na drodze egzekucji niespłaconych rat, ale już zasiłku nie będzie mógł zabrać – zauważa dr Lasocki.
Takie zagrożenie dostrzega również Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan. Zdaniem eksperta zjawisko nie powinno być jednak masowe.
Ekspert sugeruje jednocześnie, aby zastanowić się nad jeszcze surowszymi konsekwencjami wobec osób, które nie wywiązują się z umów z ZUS.
Doktor Tomasz Lasocki ma z kolei inny pomysł. Sugeruje, aby w takiej sytuacji po prostu potrącać należności z wypłat (np. zasiłku macierzyńskiego) z zagwarantowaniem minimalnego świadczenia.
– To rozwiązanie lepiej służyłoby uprawnionym i dodatkowo oszczędzałoby pracy pracownikom ZUS. Trzeba by jednak wprowadzić ustawowo konstrukcję potrącania zadłużenia z zasiłków – mówi dr Tomasz Lasocki. Dodaje, że takie rozwiązanie eliminuje również problem przepadku świadczeń w razie niezawarcia układu ratalnego.
Inne zmiany
W nowelizacji znalazły się też kolejne przepisy, które pokazują, że ZUS idzie w kierunku coraz większej informatyzacji. Rozszerzają one bowiem listę podmiotów, do których organ rentowy może doręczać pisma na PUE (chodzi m.in. o niektóre podmioty publiczne).
Etap legislacyjny: ustawa w Senacie
interpelacja
Rząd zachwala nowe regulacje
W interpelacji (nr 36 560) skierowanej do ministra rodziny i polityki społecznej posłowie Koalicji Obywatelskiej wskazywali, że pozytywna decyzja, a następnie terminowa realizacja układu ratalnego i bieżących składek nie może źle wpływać na wypłatę świadczenia chorobowego. Ze względu na odmienne podejście ZUS pytali, co resort ma zamiar zrobić w tej sprawie. W opublikowanej właśnie odpowiedzi Stanisław Szwed, sekretarz stanu w MRiPS, wskazuje na toczące się prace nad zmianą przepisów. Wskazuje jednocześnie, że nowelizacja będzie działała wstecz. Przy tej okazji zapewnia, że dotyczyć to będzie wszystkich spraw (od 1 stycznia 2022 r.), również tych, w których została wydana decyzja odmawiająca prawa do świadczenia lub zapadł wyrok sądu niekorzystny dla zainteresowanego. Co więcej, według deklaracji resortu rodziny ponowne ustalenie prawa do świadczeń za okres od początku roku zostanie przeprowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu.
https://archiwum.rp.pl/artykul/1484225-Zmiany-w-zasilkach-do-poprawy.html#.Y3TS3-zMJz9
5. Sporadyczne przewalutowanie w firmie bez wpływu na VAT
16 listopada 2022 | Prawo co dnia | Aleksandra Tarka
Incydentalna, losowa wymiana walut, której wpływ na ogólną sytuację finansową podatnika jest niewielki, to usługa o charakterze pomocniczym.
We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną skarbówki, która spierała się ze spółką o podatkowe skutki wymiany walut.
Konkretnie chodziło o to, czy przewalutowanie środków wpływa na rozliczenie VAT. We wniosku o interpretację firma podała, że jest jedną ze spółek należących do grupy. A jej działalność koncentruje się na produkcji i sprzedaży napojów m.in. do państw Unii Europejskiej oraz spoza niej. Spółka podkreśliła, że w grupie wprowadzany jest system zarządzania walutami, który ma usprawnić ich przepływ oraz ograniczyć koszty pozyskiwania.
Z wniosku wynikało, że spółka będzie zarządzała procesem wymiany walut dla pozostałych uczestników, chciała się więc upewnić, czy to nie wpłynie na jej rozliczenie VAT. Sama była jednak przekonana, że wymiany walut będą transakcjami pomocniczymi w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT i w związku z tym nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji tzw. proporcji sprzedaży z art. 90 ust. 2 i 3 ustawy o VAT. Podatniczka podkreślała bowiem, że transakcje te nie rozszerzą jej zasadniczej działalności. Będą sporadyczne, a zysk z nich będzie miał niewielki udział w obrocie.
Fiskus z tym się nie zgodził. Jego zdaniem czynności wymiany walut spółkom z grupy są wpisane w zasadniczą działalność spółki. Nie są poboczne, noszą cechy powtarzalności. Jest to działalność planowana, a nie przypadkowa, i występuje na podstawie ciągłej współpracy. W konsekwencji sporna wymiana walut nie stanowi czynności o charakterze pomocniczym.
Firma zaskarżyła interpretację i wygrała. Najpierw rację przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Zauważył, że istotny w sprawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT przewiduje zwolnienie dla transakcji, łącznie z pośrednictwem m.in. dotyczących walut. Przyjęcie zatem, że sporne transakcje wymiany walut nie są czynnościami pomocniczymi, powodowałoby konieczność doliczania ich przy ustalaniu proporcji po stronie czynności zwolnionych z VAT, co zmniejszałoby możliwość odliczenia części podatku od zakupów, których nie można bezpośrednio zaliczyć do grupy czynności podlegających lub zwolnionych z VAT. WSA nie miał jednak wątpliwości, że czynności skarżącej związane z wymianą walut dla spółek należących do grupy i z nią powiązanych stanowią usługi pomocnicze. Nie wchodzą bowiem do zasadniczej działalności, nie są konieczne do jej prowadzenia, ani jej nie uzupełniają. W ocenie sądu sporna aktywność ulokowana jest na marginesie prowadzonej działalności.
Do takich samych wniosków doszedł NSA. Zgodził się, że sporna działalność spełnia przesłanki uznania jej za pomocniczą. Świadczą o tym m.in. niska częstotliwość świadczonych usług. A jak przypomniał sędzia NSA Mariusz Golecki, pomocniczy charakter w świetle orzecznictwa unijnego powinien być powiązany z bardzo ograniczonym wykorzystaniem aktywów. W spornej wymianie walut nie są to czynności planowane, wręcz są powiązane z różnymi losowymi zdarzeniami.
Wyrok jest prawomocny.
Sygnatura akt: I FSK 551/19