Podatki | Prasówka | 21.12.2022 r.
Dziennik Gazeta Prawna
1. Estoński CIT. Fiskus pilnuje zysku wyciekającego ze spółki
Mariusz Szulc, Agnieszka Pokojska | 15 grudnia 2022, 07:21
Idea estońskiego CIT zmierza do tego, by wypracowany przez spółkę dochód był opodatkowany dopiero przy wypłacie wspólnikom. Dlatego skarbówka, chcąc zapobiegać niekontrolowanym wydatkom, domaga się od nich podatku od razu, na bieżąco.
Chodzi o ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą (w domyśle – spółki). Są one opodatkowane do 20. dnia następnego miesiąca (art. 28t pkt 4 ustawy o CIT). To mechanizm, który ma zapobiegać „wyciekaniu” zysku z estońskiej spółki.
Podatnicy zadają o to mnóstwo pytań, bo przepisy nie wszystko definiują. Podsumowujemy dziś, co udało nam się dotychczas ustalić na podstawie wydanych do tej pory interpretacji indywidualnych dyrektora KIS.
Ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Co się pod tym kryje
Pierwsze z tych pojęć to, jak sama nazwa wskazuje, zysk wypłacony wspólnikom, udziałowcom, akcjonariuszom (lub podmiotom z nimi powiązanym), tyle że w zakamuflowanej formie, np. wynagrodzenia za wynajęcie od nich przez spółkę biur czy maszyn. Pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 28m ust. 3 ustawy o CIT. Mowa o rozmaitych świadczeniach, niekoniecznie pieniężnych i niekoniecznie odpłatnych, ważne że wykonanych w związku z prawem do udziału w zysku.
Artykuł 28m ust. 3 ustawy wymienia wprost, które zyski w szczególności uważa się za ukryte. Słowo „w szczególności” oznacza, że nie jest to katalog zamknięty. Zarazem jednak w art. 28m ust. 4 wyliczono, co z pewnością ukrytym zyskiem nie jest.
Gorzej jest z drugim pojęciem – wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Wiadomo, że nie są to wydatki na rzecz wspólników, udziałowców czy akcjonariuszy (lub podmiotów z nimi powiązanych), bo gdyby tak było, to byłyby to zyski ukryte.
Jakie wydatki są zatem „niezwiązane z działalnością gospodarczą”? Nie zostało to w żaden sposób zdefiniowane w ustawie o CIT. Pewne wskazówki można znaleźć w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej i w objaśnieniach ministra finansów z 23 grudnia 2021 r.
Nie tak łatwo o odpowiedź KIS
W październiku br. zwróciliśmy uwagę na to, że dyrektor KIS zdecydowanie częściej odpowiada na pytania o ukryte zyski niż o wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Jedyny wyjątek dotyczy firmowych aut osobowych przekazywanych pracownikom do użytku mieszanego.
Czym fiskus tłumaczy swoją wstrzemięźliwość w udzielaniu odpowiedzi? W artykule „Estoński CIT owiany tajemnicą” (DGP nr 203/2022) zacytowaliśmy fragment z dwóch postanowień, w których dyrektor KIS odmówił wydania interpretacji, bo – jak stwierdził – spółka chciałaby zaznajomić się „z ogólnym poglądem na temat klasyfikacji tych wydatków (…), a nie uzyskać interpretację odnoszącą się do konkretnej sytuacji prawno-podatkowej”.
Od pożyczek
Z art. 28m ust. 3 pkt 1 ustawy o CIT wynika, że spółki muszą płacić estoński CIT od:
– kosztów finansowania udzielonego spółce przez wspólnika (tj. wypłacone mu odsetki, prowizje, wynagrodzenie i opłaty od pożyczek) oraz
– kwoty pożyczki udzielonej wspólnikowi, w tym za pośrednictwem funduszy i podmiotów powiązanych.
Są to ukryte zyski i to nawet, gdy wypłacane wspólnikowi odsetki będą ustalone według wartości rynkowej. W interpretacji z 6 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.699.2022.1.AW) dyrektor KIS wyjaśnił, że ocena transakcji nie powinna ograniczać się tylko do sprawdzenia, czy cena jest rynkowa, ale powinna też uwzględniać to, czy w ogóle doszłoby do zawarcia takiej transakcji, gdyby nie uczestniczyły w niej podmioty powiązane. Dyrektor KIS nie miał wątpliwości, że jeżeli wspólnicy rozważają możliwość udzielenia spółce pożyczki w celu jej dokapitalizowania, to od odsetek (płaconych w wysokości rynkowej) należy zapłacić estoński CIT.
Fiskus nie odpowiedział natomiast na zasadnicze pytanie – czy trzeba płacić estoński CIT, jeżeli udzielona przez spółkę pożyczka dla wspólnika zostanie następnie zwrócona. W przepisach nie przewidziano żadnego mechanizmu korekty estońskiego CIT, jeżeli taki zwrot faktycznie nastąpi. Czy więc to oznacza, że podatek trzeba zapłacić nawet, gdyby pieniądze zostały zwrócone po kilku miesiącach czy choćby kilku dniach? Tak – odpowiada Bartosz Mazur, doradca podatkowy i partner w Gekko Taxens, wskazując, że wynika to z przepisów.
Na wady takiej koncepcji zwraca jednak uwagę Grzegorz Szysz, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton. Podkreśla, że jeżeli pieniądze wracają do spółki, to trudno mówić o przeznaczeniu zysków na konsumpcję, zwłaszcza gdy dzięki odsetkom spółka wygeneruje dodatkową nadwyżkę, która może być przeznaczona na inwestycje.
Na problem ten wskazywaliśmy w artykule „Pożyczki udzielone przez spółkę mogą być pułapką w estońskim CIT” (DGP nr 101/2022).
Zwróciliśmy się też do Ministerstwa Finansów z pytaniem w tej sprawie, ale na odpowiedź nadal czekamy.
Płatności odroczone
Pożyczką nie jest natomiast odroczona płatność – potwierdził dyrektor KIS z 25 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.551.2022.2.AND).
Zgodził się ze spółką, że istotą pożyczki jest to, że przedmiot umowy podlega zwrotowi. Trudno natomiast o tym mówić, gdy transakcja zostanie zrealizowana, a jedynie płatność zostanie odroczona.
Dlatego potwierdził, że nie ma estońskiego CIT, gdy doszło do sprzedaży z odroczoną płatnością (wraz z należnymi odsetkami) składnika majątku podmiotowi powiązanemu. W takim wypadku nie ma mowy o dochodzie z ukrytych zysków – stwierdził.
Najem składników majątku
Czynnik rynkowości powraca też w interpretacjach dotyczących wynajmu od wspólników (udziałowca, akcjonariusza) np. biur lub innych składników majątku (np. maszyny).
Początkowo dyrektor KIS uważał, że takie opłaty, uiszczane przez estońską spółkę na rzecz podmiotu powiązanego, nie są ukrytym zyskiem, jeżeli zostały ustalone na warunkach rynkowych. Tak np. stwierdził w interpretacjach z 12 października 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1 -2.4010.460.2022.2.AW i 0111 KDIB1-2.4010. -495.2022.2.DP).
W kolejnych zaczął już jednak zwracać uwagę także na inne aspekty (np. z 4 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1 -1.4010.497.2022.2.AND, i 30 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.474. 2022.2.DP).
Uważa, że cena rynkowa to za mało. Decydujące jest to, czy do transakcji w ogóle by doszło, gdyby podmioty nie były ze sobą powiązane.
Wytyka też wspólnikom brak dbałości o właściwe wyposażenie w aktywa niezbędne do prowadzenia działalności. Uważa, że jeżeli spółka nie została wyposażona w składniki majątku potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej (np. biuro) i musi dzierżawić je od swojego wspólnika (udziałowca, akcjonariusza), to w takiej sytuacji płacony wspólnikowi czynsz jest ukrytym zyskiem.
Jak wskazuje Diana Guzek, doradca podatkowy w LTCA, dyrektor KIS wydaje korzystne interpretacje, jeśli są spełnione następujące warunki:
– wynagrodzenie zostało ustalone na warunkach rynkowych i nie służy dokapitalizowaniu podmiotu powiązanego,
– do zawarcia transakcji doszłoby niezależnie od istniejących powiązań i
– transakcja wynika z faktycznych potrzeb biznesowych spółki.
– Często na korzyść wnioskodawców przemawia również argument, że umowa najmu została zawarta przed wyborem estońskiego CIT – dodaje ekspertka.
Przykładem korzystnej dla spółki wykładni jest interpretacja z 2 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.751. 2022.1.AK).
Wynagrodzenie za usługi
Estońskiego CIT nie trzeba płacić od wynagrodzenia za usługi specjalistyczne świadczone przez wspólnika, o ile jego wysokość zostanie ustalona na warunkach rynkowych i są one niezbędne w działalności spółki. Dyrektor KIS potwierdził to już w wielu interpretacjach, m.in. z 8 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010. 626.2022.2.DD), z 14 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010. 382.2022.2.ANK), z 4 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.497.2022.2.AND).
Służbowe samochody
Fiskus twierdzi, że wydatkami niezwiązanymi z działalnością gospodarczą jest 50 proc. kosztów ponoszonych na firmowe samochody osobowe użytkowane przez pracowników do celów mieszanych (tj. zarówno służbowych, jak i prywatnych). Potwierdzają to zarówno wcześniejsze, jak i najnowsze interpretacje: z 28 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.535. 2022.2.KK), z 2 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010. 591.2022.1.PC).
Dyrektor KIS przyznaje w nich, że nie ma szczegółowych przepisów regulujących, w jakiej wysokości wydatki na służbowe samochody osobowe należy zaliczyć do niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Dlatego sugeruje sięgnąć do przepisów o ukrytych zyskach, a konkretnie do art. 28m ust. 4 pkt 2 lit. b ustawy o CIT. Oznacza to, zdaniem organu, że niezwiązane z działalnością gospodarczą jest 50 proc. wydatków na firmowe auta osobowe wykorzystywane przez pracowników do celów mieszanych.
Niewykluczone, że sądy administracyjne nie potwierdzą tej wykładni. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł już, że nie ma podstaw do stosowania analogii do ukrytych zysków. Nie istnieje bowiem przepis, który nakładałby w takiej sytuacji obowiązek zapłaty podatku od wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą – stwierdził sąd 18 października 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 917/22).
Wyrok ten jest nieprawomocny i spór rozstrzygnie ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny. Jego wykładnia będzie jednak dotyczyła tylko lat 2021–2022, ponieważ od 1 stycznia 2023 r. nastąpią zmiany w tym zakresie wskutek nowelizacji z 7 października (Dz.U. poz. 2180).
Z art. 28m ust. 4a ustawy o CIT będzie wprost wynikać, że wydatkami związanymi z działalnością gospodarczą jest tylko połowa wydatków i odpisów amortyzacyjnych związanych z używaniem samochodów osobowych do celów mieszanych, czyli biznesowych i prywatnych. Stanie się jasne, że od drugiej połowy trzeba płacić estoński CIT.
Koszty reprezentacji
W interpretacji z 8 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.447.2022.1.DP) dyrektor KIS potwierdził, że nieopodatkowane estońskim CIT są także upominki dla kontrahentów, choćby nawet wystawne (w tym alkohol).
Wyjaśnił, że choć wartość przekazanych upominków (w tym alkoholu) jest kosztem reprezentacji (wyłączonym z kosztów uzyskania przychodu w klasycznym CIT, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT), to niewątpliwie koszt ten ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ma on bowiem na celu stworzenie lub umocnienie dobrych relacji z kontrahentem, co przekłada się na wysokość osiągniętego przychodu.
Takiego związku nie dopatrzył się natomiast wobec innych wydatków reprezentacyjnych (ponoszonych na alkohol zużywany podczas spotkań biznesowych). Stwierdził, że nie ma związku pomiędzy konsumpcją alkoholu a stworzeniem dogodnych warunków do rozmów i współpracy, czyli najważniejszego celu spotkania biznesowego. To oznacza, że tego rodzaju wydatki, jako niezwiązane z działalnością gospodarczą, są opodatkowane estońskim CIT.
Podróże i socjal
W interpretacji z 10 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.276.2022.2.AK) dyrektor KIS wyjaśnił, że nieopodatkowane są wydatki:
– na podróże służbowe oraz
– na poczęstunek, oraz napoje przeznaczone do swobodnego używania przez pracowników i udziałowców spółki „w przestrzeni jadalnej”.
Fiskus nie dostrzega w tym ani ukrytych zysków, ani wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Dyrektor KIS wyjaśnił natomiast, że podatek trzeba zapłacić od choćby incydentalnego użytkowania sprzętu firmowego (np. komputera) przez pracowników w celach prywatnych.
– To przykład potwierdzający tezę, że niektórych pytań nie należy zadawać – komentuje Adrian Kęmpiński z kancelarii Ostrowski i Wspólnicy. Wskazuje, że z jednej strony przepisy wykluczają inną odpowiedź fiskusa, z drugiej jednak trudno wyobrazić sobie sytuację, w której spółka zapłaci estoński CIT, ponieważ jej pracownik wysłał ze służbowego laptopa prywatnego maila.
– Analogicznie można by spytać o podatek od prywatnej rozmowy ze służbowej komórki. Rozumując w ten sposób, moglibyśmy dojść do absurdu – mówi ekspert.
W interpretacji z 8 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.447.2022.1.DP) dyrektor KIS potwierdził, że nieopodatkowane (a więc związane z działalnością gospodarczą) są:
– koszty organizacji imprez integracyjnych,
– koszty zakupu kwiatów i upominków dla pracowników, wieńców pogrzebowych dla pracowników i byłych pracowników,
– składki na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Próbki do testowania
W interpretacji z 30 września br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.189.2022.2.AK) dyrektor KIS wyjaśnił, że nieopodatkowane, a więc związane z działalnością gospodarczą, są wydatki ponoszone na próbki własnych produktów przekazywanych blogerom, testerom, influencerom i w ramach akcji promocyjnych organizowanych przez sieci handlowe.
Opodatkowane, bo niezwiązane z działalnością gospodarczą, są natomiast darowizny próbek na potrzeby akcji dobroczynnych i charytatywnych.
Na inwestycje
Z interpretacji z 8 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.527.2022.1.AR) wynika, że nie ma estońskiego CIT od wydatków na budowę hali magazynowej, nawet jeśli zostały one pokryte dotacją. Nadal bowiem są to wydatki związane z działalnością gospodarczą.
W innej interpretacji z 14 września br. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.381. 2022.3.ŚS) dyrektor KIS wyjaśnił, że nie ma estońskiego CIT, gdy wypracowany zysk zostanie reinwestowany w „obligacje, waluty wirtualne, tokeny lub pochodne instrumenty finansowe”. Taki wydatek ma bowiem na celu uzyskanie przychodu, a więc istnieje związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Pytanie zadała spółka z sektora IT, której udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne.
Kary, mandaty, odszkodowania
W objaśnieniach z 23 grudnia 2021 r. minister finansów stwierdził, że mimo daleko idącego podobieństwa wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą nie muszą być tymi samymi wydatkami, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Jako przykład podał: kary, grzywny, odsetki od zaległości podatkowej i inne publicznoprawne wydatki o charakterze sankcyjnym oraz wydatki na rzecz „organizacji miłośników zdrowego żywienia”.
W interpretacji z 24 lis topada 2022 r. (sygn.0111-KDIB1-2.4010.606.2022. 3.EJ) dyrektor KIS wyjaśnił, że niezwiązane z działalnością gospodarczą są wydatki na:
– mandaty za naruszenie przepisów ruchu drogowego;
– kary nałożone przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny za niezawarcie w terminie umowy OC samochodu osobowego;
– odszkodowania, np. odszkodowanie dla zwolnionego pracownika z tytułu rozwiązania umowy o pracę lub z tytułu zawartej z nim ugody.
Nieopodatkowane są natomiast:
– opłaty dodatkowe z tytułu odprowadzania ścieków o ponadnormatywnym stężeniu;
– wydatki na składki członkowskie za uczestnictwo w organizacjach branżowych, o ile mają one związek z prowadzoną działalnością gospodarczą;
– odpisy należności wątpliwych oraz wierzytelności przedawnionych, dokonywane zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości i niewynikające z zawinionych działań spółki.
Przekazane darowizny
W interpretacji z 23 sierpnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.302.2022.ANK) dyrektor KIS wyjaśnił, że spółka, której członkowie zarządu zasiadają w fundacji, zapłaci podatek od darowizn przekazywanych tejże fundacji. Uznał, że darowizny te nie mają związku z działalnością gospodarczą, skoro spółka nie może otrzymać w zamian żadnego ekwiwalentu.
W tym wypadku natomiast darowizny nie były ukrytym zyskiem (o którym mowa w art. 28m ust. 3 pkt 7 ustawy o CIT), bo fundacja nie była powiązana z udziałowcem, lecz z członkiem zarządu spółki. Przekazane darowizny nie miały więc związku z prawem do udziału w zysku.
Iluzoryczna gwarancja
Adrian Kęmpiński zwraca uwagę, że moc ochronna wielu pozytywnych interpretacji może być iluzoryczna. W wielu z nich fiskus zastrzega bowiem, że „dokładne zbadanie okoliczności zawartej transakcji pomiędzy spółką a podmiotem powiązanym (…) możliwe jest w postępowaniu podatkowym, w wyniku analizy i oceny wszelkich dowodów i okoliczności faktycznych mających znaczenie dla sprawy”.
– Jeżeli w wyniku takiego postępowania okazałoby się, że np. wynagrodzenie dla wspólnika należy uznać jednak za ukryty zysk, to wydana wcześniej interpretacja nie będzie pełniła funkcji ochronnej w rozumieniu przepisów ordynacji podatkowej – przestrzega ekspert. ©℗
Współpraca Katarzyna Jędrzejewska
| Przykładowe ukryte zyski i wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą | ||
| Zagadnienie | Czy jest estoński CIT | Interpretacje indywidualne |
| Ukryte zyski | ||
| Czynsz płacony wspólnikowi przez spółkę z tytułu najmu składników majątku | TAK | – z 30 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.474.2022.2.DP), – z 28 listopada 2022 r. (0111-KDIB1-1.4010.532.2022.2.AW), – z 24 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.642.2022.2.DP) |
| NIE | – z 2 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.751.2022.1.AK), – z 1 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.554.2022.1.BJ) | |
| Odsetki (w rynkowej wysokości) od pożyczki udzielonej spółce przez wspólnika | TAK | z 6 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.699.2022.1.AW) |
| Usługi pośrednictwa w sprzedaży ustalone na warunkach rynkowych | NIE | z 30 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.474.2022.2.DP) |
| Inne usługi świadczone przez wspólnika na rzecz spółki (na warunkach rynkowych) | NIE | – z 9 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.675.2022.1.SH),– z 8 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.626.2022.2.DD), – z 29 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.614.2022.1.MF), – z 30 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.643.2022.1.AR),– z 24 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2 1.4010.514.2022.2.BJ) |
| Sprzedaż z odroczoną płatnością (wraz z odsetkami) | NIE | z 25 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.551.2022.2.AND) |
| Wydatki niezwiązane z działalnością | ||
| Zakup i użytkowanie aut osobowych wykorzystywanych przez pracowników do celów mieszanych | TAK | – z 28 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.535.2022.2.KK),– z 2 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.591.2022.1.PC) |
| Darowizna przekazywana fundacji, której fundatorem jest członek zarządu spółki | TAK | z 23 sierpnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.302.2022.ANK) |
| Próbki własnych produktów przekazywanych blogerom, testerom, influencerom | NIE | z 30 września br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.189.2022.2.AK) |
| Mandaty samochodowe, kary za brak OC auta, odszkodowanie za zwolnienie pracownika | TAK | z 24 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.606.2022.3.EJ) |
| Upominki dla pracowników, koszty organizacji imprez integracyjnych, wieńców pogrzebowych | NIE | z 8 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.447.2022.1.DP) |
| Wydatki na budowę hali magazynowej pokryte dotacją | NIE | z 8 grudnia br. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.527.2022.1.AR) |
2. Fiskus nie może zawyżać podatku od budynków
Monika Pogroszewska | 19 grudnia 2022, 07:39
Spółka z grupy kapitałowej ma prawo odliczyć całą kwotę 10 mln zł przy zapłacie podatku od przychodów z budynków, jeżeli nie ma udziałów w podmiotach będących właścicielami budynków – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Chodziło o daninę od przychodów z budynków będących przedmiotem umowy najmu lub podobnej (art. 24b ustawy o CIT). Podstawą opodatkowania jest tu wartość początkowa brutto budynków pomniejszona o 10 mln zł.
Spór z fiskusem toczył się o to, jak liczyć kwotę 10 mln zł (zmniejszającą podstawę opodatkowania) w sytuacji, gdy podatnik należy do grupy kapitałowej.
Z art. 24b ust. 10 ustawy o CIT wynika, że jeśli podatnik posiada co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale innego podmiotu powiązanego, to kwotę 10 mln zł ustala się w takiej proporcji, w jakiej przychód z budynków pozostaje do ogólnej kwoty takich przychodów oraz podmiotów z nim powiązanych.
W grupie
Sprawa dotyczyła spółki, która należy do grupy kapitałowej zajmującej się produkcją leków i suplementów diety. Dominującym podmiotem w grupie (odpowiadającym za produkcję) jest AA, który posiada w spółce ponad 98 proc. AA ma też udziały przekraczające 25 proc. w innych podmiotach z grupy.
Spółka wyjaśniła, że jest właścicielem nieruchomości, które wynajmuje innym podmiotom, i płaci z tego tytułu podatek od przychodów z budynków. Nie ma natomiast żadnych udziałów w podmiotach, które byłyby zobowiązane do zapłaty tego podatku. Dlatego była zdania, że może odliczyć w całości 10 mln zł bez obliczania proporcji. Uważała, że nie ma znaczenia to, iż dominujący podmiot z grupy (AA) posiada udziały w jej kapitale.
Ma być proporcja
Ze spółką nie zgodził się dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że proporcja dotyczy wszystkich podmiotów powiązanych, więc to, że spółka nie posiada udziałów w podmiotach zobowiązanych do płacenia podatku od budynków, nie zwalnia jej ze stosowania art. 24b ust. 10 ustawy o CIT. Liczy się samo istnienie powiązań kapitałowych między AA a spółką.
Fiskus uznał więc, że w przypadku podmiotów powiązanych kwota 10 mln zł powinna być dzielona na te podmioty w proporcji, w jakiej przychód z budynku podatnika pozostaje w ogólnej kwocie przychodów wszystkich podmiotów powiązanych. Kwota wolna nie może więc przekroczyć 10 mln zł w odniesieniu do wszystkich tych podmiotów łącznie.
Dyrektor KIS tłumaczył, że przepis ten ma zapobiegać celowemu kształtowaniu własności budynków przez podmioty powiązane w taki sposób, aby płaciły one niższy podatek. Powołał się tu na uzasadnienie do projektu nowelizacji, którą wprowadzono od 2019 r. podatek od przychodów z budynków.
Odliczenie w całości
WSA we Wrocławiu uchylił interpretację fiskusa (sygn. akt I SA/Wr 760/19). Zgodził się ze spółką, że jeśli posiada ona udziały wyłącznie w podmiotach, które nie są właścicielami budynków, to nie stosuje się tu proporcji określonej w 24b ust. 10 ustawy o CIT. Przyznał jej rację, że przepis ten odnosi się wyłącznie do podmiotów, w których kapitale spółka ma udziały. Nie odnosi się natomiast do podmiotów, które mają udziały w kapitale spółki.
Sąd wyjaśnił, że wskazuje na to wykładnia literalna, która w jego ocenie nie jest sprzeczna z wykładnią celowościową. Taki był cel wprowadzenia kwoty wolnej, co oznacza, że spółka może odliczyć całe 10 mln zł – stwierdził WSA.
Z rozstrzygnięciem tym zgodził się NSA. Orzekł, że aby zastosować proporcję, spółka musiałaby posiadać udziały w innych podmiotach będących właścicielami budynków.
– Sprawa jest jednoznaczna. Nie da się zastosować interpretacji takiej, jaką chciałby organ podatkowy – powiedział sędzia Jerzy Płusa. Dodał, że nawet jeśli intencją projektodawcy było zastosowanie kwoty wolnej do wszystkich podmiotów powiązanych, tak jak chce tego fiskus, to nie wynika to z przepisów. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 15 grudnia 2022 r., sygn. II FSK 1172/20
3. Wynagrodzenie za czas absencji pracownika jest kosztem kwalifikowanym
Monika Pogroszewska | 19 grudnia 2022, 17:00
Po raz kolejny NSA orzekł, że ulga na działalność badawczo-rozwojową obejmuje wszystkie należności pracowników zajmujących się projektami B+R, także za okres urlopu i choroby.
To samo Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził 11 października 2022 r. (sygn. akt II FSK 364/20), 1 września 2022 r. (II FSK 3033/19), 11 stycznia 2022 r. (II FSK 1247/21), 4 listopada 2021 r. (II FSK 998/21), 5 lutego 2021 r. (II FSK 1038/19).
Sprawa dotyczyła spółki z branży IT, która dostarcza klientom zaawansowane rozwiązania informatyczne, a ze względu na ich innowacyjny charakter chciałaby skorzystać z ulgi B+R. Spytała fiskusa, czy w kosztach kwalifikowanych dla celów tej ulgi może uwzględnić wynagrodzenia pracowników realizujących projekty B+R.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odpowiedział, że mogą być one kosztem kwalifikowanym, ale nie za czas absencji pracowników, czyli choroby, urlopu czy innych usprawiedliwionych nieobecności.
Nie zgodziły się z tym sądy obu instancji. WSA w Olsztynie (sygn. akt I SA/Ol 692/19) stwierdził, że fiskus nieprawidłowo odczytał art. 18d ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem za koszty kwalifikowane (odliczane od podstawy opodatkowania) uznaje się należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT oraz składki ZUS. Podlegają one odliczeniu w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności B+R pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika.
Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz świadczenia w naturze. Przepis ten wymienia m.in. wynagrodzenia, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona.
Nie ma więc podstaw – stwierdził WSA – by z ulgi wyłączać przychody pracowników za czas urlopu, choroby lub innej usprawiedliwionej nieobecności, skoro są to należności z tytułu stosunku pracy. Tylko gdy pracownik zajmuje się także innymi zadaniami, należy wyłączyć z kosztów kwalifikowanych wynagrodzenie za działalność, która nie stanowi B+R – orzekł sąd.
Tego samego zdania był sąd kasacyjny. – Użyte w art. 18d ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT pojęcie należności jest szersze od pojęcia przychodów i nie można obu ze sobą utożsamiać – podkreśliła w uzasadnieniu sędzia Małgorzata Bejgerowska. Wyjaśniła, że przy ustalaniu kosztów kwalifikowanych nie jest istotne, czy dane świadczenie stanowi przychód pracownika w rozumieniu ustawy o PIT, a jedynie to, czy dane świadczenie jest należnością pracownika z tytułów określonych w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 14 grudnia 2022 r, sygn. akt II FSK 1204/20
4. Zwrot nadpłaconego podatku: Nie trzeba wyroku sądu, można wyciągnąć wnioski z orzeczenia TSUE
Katarzyna Jędrzejewska | wczoraj, 07:40
Fiskus nie ma prawa odmawiać odsetek podatnikom, którzy wyciągają wnioski z orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE i występują o zwrot nadpłaconego podatku – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.
Sąd nakazał więc 30 listopada 2022 r. skarbówce nie tylko zwrócić nadpłatę wynikającą z różnic w stawce VAT od sprzedaży jedzenia na wynos (5 proc. zamiast 8 proc. i 23 proc.), lecz także wypłacić oprocentowanie, i to od dnia powstania nadpłaty (sygn. akt I SA/Gd 823/22).
Identyczny wyrok zapadł przed gdańskim sądem 14 września 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 621/22). Oba orzeczenia są nieprawomocne, ale odnoszą się do niezmiernie istotnej kwestii – skutków wyroku TSUE. Z reguły na takie orzeczenie czeka nie tylko przedsiębiorca, którego sprawa przyczyniła się bezpośrednio do trybunalskiego rozstrzygnięcia, lecz także inni zainteresowani.
Gdy dowiedzą się o wyroku unijnego trybunału (np. z lektury Dziennika Gazety Prawnej), występują o zwrot nadpłaconego podatku. Skarbówka, owszem, zwraca im nadwyżkę, ale odmawia oprocentowania, twierdząc, że zdążyła zwrócić nadpłatę w ustawowym terminie. Uważa, że odsetki należałyby się podatnikowi tylko, gdyby nie oddała nadpłaty:
– w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia przez podatnika wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowaną deklaracją (art. 77 par. 1 pkt 6 lit. a ordynacji),
– w terminie 60 dni od daty złożenia korekty deklaracji – co do kwot, o które w korektach deklaracji powiększono nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy (art. 87 ust. 2 ustawy o VAT).
W sprawie, która trafiła na wokandę gdańskiego WSA, termin zwrotu nadwyżki podatku upływał 28 grudnia 2021 r. Urząd skarbowy zwrócił nadwyżkę 3 grudnia 2021 r., więc uznał, że skoro dotrzymał dwumiesięcznego terminu, to przedsiębiorcy nie należy się oprocentowanie. Tego samego zdania był dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku.
Nie tylko w konkretnej sprawie
Oba organy stały na stanowisku, że w tym wypadku nie mają zastosowania art. 78 par. 1 i par. 5 ordynacji. Z pierwszego z tych przepisów wynika ogólna zasada, że nadpłaty podlegają oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych. Drugi przepis reguluje kwestię oprocentowania, gdy nadpłata jest skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości UE.
Skarbówka uznała jednak, że w tym wypadku art. 78 par. 5 ordynacji nie ma zastosowania, bo – jak tłumaczyła – nadpłata powstała wskutek złożenia przez przedsiębiorcę wniosku o zwrot oraz korekt deklaracji VAT-7, a nie z powodu orzeczenia TSUE. Unijny trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne w konkretnej sprawie i jednocześnie nie zakwestionował prawidłowości wdrożenia przepisów dyrektywy VAT do prawa krajowego – argumentowały organy podatkowe.
Nie zgodził się z nimi WSA w Gdańsku i uchylił decyzje obu instancji. Stwierdził, że w tej sprawie należało zastosować art. 74 ordynacji, który przewiduje całkowicie odrębny tryb postępowania w sprawie nadpłat powstałych w wyniku orzeczenia TSUE. Konsekwencją tego jest stosowanie również art. 78 par. 5 ordynacji, który mówi o oprocentowaniu takich nadpłat.
Sąd nie zgodził się z tezą, że przepisy te mają zastosowanie tylko w konkretnych sprawach zakończonych wyrokiem TSUE. Chodzi o każdą sytuację, w której „orzeczenie trybunału skutkowało wyeliminowaniem niezgodnej z prawem unijnym wykładni prawa krajowego stosowanej przez organy podatkowe i sądy, co w istocie wcześniej uniemożliwiało podatnikowi stosowanie prawa zgodnie z prawem unijnym” – orzekł WSA. Nawiązał tu do licznych wyroków NSA, z których płynie podobny wniosek, m.in. z 16 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 1623/15, I FSK 1689/15), z 26 lutego 2016r. (I FSK 46/15), z 18 grudnia 2014 r. (I FSK 1203/14, I FSK 1204/14).
Z powodu skarbówki
Gdański sąd zwrócił uwagę na to, że w tej sprawie podatnik nadpłacał VAT, kierując się błędną interpretacją ogólną ministra finansów z 24 czerwca 2016 r. (nr PT1.050.2016.156). W rezultacie traktował sprzedaż gotowych posiłków jako usługę gastronomiczną i stosował do niej stawkę 8 proc. lub 23 proc. VAT. Dopiero z orzeczenia TSUE w sprawie C-703/19 dowiedział się, że miał prawo do 5 proc. VAT w odniesieniu do sprzedaży na wynos. Dopiero wtedy więc skorygował swoje rozliczenia podatkowe.
Nie oznacza to jednak, że – jak twierdziły organy – nadpłata powstała w wyniku złożenia przez przedsiębiorcę wniosku o jej zwrot oraz korekt deklaracji VAT-7. Przyczyną było wydanie przez TSUE orzeczenia w sprawie C-703/19 – podkreślił WSA.
Orzekł więc, że w sprawie ma zastosowanie art. 74 ordynacji, a co za tym idzie również art. 78 par. 5, który mówi o oprocentowaniu nadpłaty powstałej wskutek orzeczenia TSUE.
Należą się odsetki
Sąd dodał, że nie ma tu żadnego znaczenia charakter orzeczenia TSUE – czy wprost stwierdza ono niezgodność prawa krajowego z prawem unijnym, czy jest to wyrok interpretacyjny. W orzecznictwie trybunału utrwalony jest pogląd, że państwo, które pobrało podatek niezgodnie z prawem unijnym, ma zasadniczo obowiązek nie tylko zwrócić ten podatek, lecz także zapłacić odsetki. Inaczej mówiąc, podatnikowi przysługuje prawo do zwrotu podatku oraz do odsetek – wyjaśnił WSA, przywołując liczne wyroki TSUE, m.in. z 6 lipca 2017 r. (C-254/16), z 15 października 2014 r. (C-331/13), z 24 października 2013 r. (C-431/12), z 18 kwietnia 2013 r. (C-565/11).
Do kiedy
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 78 par. 5 ordynacji oprocentowanie przysługuje za okres:
– od dnia powstania nadpłaty do dnia zwrotu – jeżeli podatnik złoży wniosek o jej stwierdzenie w ciągu 30 dni od publikacji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE;
– od dnia powstania nadpłaty do 30. dnia od publikacji wyroku TSUE w Dzienniku Urzędowym UE – jeżeli podatnik złoży wniosek o stwierdzenie nadpłaty po upływie tych 30 dni.
Wynika z tego, że wniosek o zwrot nadpłaty najlepiej jest złożyć w ciągu 30 dni od opublikowania orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE, bo tylko wtedy oprocentowanie jest naliczane aż do dnia faktycznego zwrotu pieniędzy przez urząd skarbowy. Jeśli podatnik złoży wniosek później, to odsetki od nadpłaty należą mu się tylko do tego 30. dnia. Ma to dyscyplinować podatników, aby nie zwlekali ze składaniem roszczeń po wyroku TSUE.
Ale i na tym tle zrodziła się wątpliwość – czy faktycznie odsetki należą się zawsze tylko do 30. dnia od opublikowania wyroku TSUE w Dzienniku Urzędowym UE? A co w sytuacji, gdy niezgodność przepisów krajowych z unijnymi utrzymuje się jeszcze po zapadnięciu wyroku unijnego trybunału, bo państwo nie spieszy się z ich dostosowaniem?
Wówczas w świetle art. 78 par. 5 pkt 2 ordynacji nadpłata za kolejne dni nie jest już oprocentowana, mimo że państwo wciąż dysponuje nienależnie pobranym podatkiem.
Ta kwestia również stała się na tyle kontrowersyjna, że doprowadziła do skierowania pytania prejudycjalnego do TSUE. W postanowieniu z 15 marca 2022 r. (II FSK 1602/19) NSA spytał unijny trybunał, czy jeśli podatnik złoży wniosek o zwrot nadpłaty po upływie 30 dni od opublikowania orzeczenia TSUE, to może liczyć na odsetki obliczone tylko do tego 30. dnia, mimo że przepisy prawa krajowego dotyczące pobrania podatku pozostają nadal niezgodne z prawem UE (a niezgodność tę potwierdził już wcześniej unijny trybunał, co w tym konkretnym przypadku uczynił już 10 kwietnia 2014 r., C-190/12).
Odpowiedzi TSUE na to pytanie polskiego sądu kasacyjnego jeszcze nie znamy.
Co z nadpłatą
Niezależnie od problemów z wywalczeniem oprocentowania przedsiębiorcy mogą mieć kłopot z odzyskaniem samej nadpłaty. Fiskus niejednokrotnie bowiem odmawia zwrotu nadpłaconego podatku. Twierdzi przy tym, że ciężaru tej nadpłaty nie poniósł przedsiębiorca, tylko klient, a więc kwota zawyżonej daniny powinna trafić do kieszeni konsumenta, a nie sprzedawcy. Zwrócenie nadpłaty przedsiębiorcy prowadziłoby do jego bezpodstawnego wzbogacenia – twierdzą organy podatkowe.
Tę argumentację podważył niedawno TSUE w wyroku z 8 grudnia 2022 r. (C-378/21). Orzekł, że tam, gdzie nie ma ryzyka utraty wpływów podatkowych (a może być ono tylko wtedy, gdy nabywca ma prawo odliczyć podatek naliczony), tam sprzedawca ma prawo skorygować zawyżoną stawkę VAT. Tak właśnie jest w sytuacji, gdy kupującymi są wyłącznie konsumenci, ponieważ oni nie mają prawa do odliczenia. Wyrok ten i jego skutki opisaliśmy w artykule „Zawyżony VAT. Problem, który wraca jak bumerang” (DGP nr 244/2022).
Niekonieczny TSUE
Na marginesie dodajmy, że o niezgodności polskiego prawa z prawem europejskim może orzec nie tylko TSUE, lecz także sąd krajowy. Wówczas podatnikowi także należą się odsetki, i to liczone już od dnia zapłaty podatku – wynika z wyroków NSA z 8 stycznia 2020 r. (II FSK 368/18) i z 26 lutego 2019 r. (II FSK 644/17). Pisaliśmy o tym w artykule „Pełne oprocentowanie także bez wyroku TSUE” (DGP nr 5/2020). ©℗
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8613830,zwrot-nadplaconego-podatku-wyrok-tsue.html
5. Zewnętrzne finansowanie nie wyklucza estońskiego CIT
Mariusz Szulc | wczoraj, 17:00
Pozyskiwanie dotacji i umarzalnych pożyczek oraz korzystanie z innych form wsparcia finansowanych m.in. przez agendy rządowe to nie to samo, co prowadzenie działalności strefowej – potwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.
Spytała o to spółka, która niezależnie od uzyskiwania przychodów z działalności gospodarczej korzysta z różnych form wsparcia, takich jak dotacje, umarzalne pożyczki, dofinansowanie z programów badawczych i rozwojowych organizowanych przez urzędy marszałkowskie, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Uważała, że żadna z nich, niezależnie od źródła finansowania, nie powinna wykluczać prawa do wyboru ryczałtu od dochodów spółek, zwanego potocznie estońskim CIT.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej to potwierdził. Przyznał, że przepisy, a w szczególności art. 28j i art. 28k ustawy o CIT, nie uzależniają możliwości opodatkowania ryczałtem od korzystania z form finansowego wsparcia. Prawa do estońskiego CIT nie mają wyłącznie podatnicy osiągający dochody, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 i 34a ustawy o CIT, czyli z działalności prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej lub z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu, wydanej na podstawie ustawy o wspieraniu nowych inwestycji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1752 ze zm.).
Jeżeli spółka nie będzie uzyskiwać takich dochodów, to nie ma przeszkód do opłacania przez nią estońskiego CIT, nawet jeżeli będzie ona korzystać z dotacji oraz innych form wsparcia dla przedsiębiorców, takich jak umarzalne pożyczki dla firm, programy na badania i rozwój, programy innowacyjne i inne, realizowane przez NFOŚ, fundusze wojewódzkie, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, urząd marszałkowski, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa – stwierdził organ. ©℗
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 23 listopada 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.621.2021.1.EJ
https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8613810,estonski-cit-zewnetrzne-finansowanie.html
Rzeczpospolita
1. Pomoc dla obywateli Ukrainy bez PIT i ZUS
15 grudnia 2022 | Kadry i Płace | Anna Golenia Justyna Gunia Rafał Sidorowicz
Wsparcie pracowników z Ukrainy może mieć formę m.in. świadczenia pieniężnego czy dostępu do opieki. Przy spełnieniu określonych założeń nie trzeba od ich wartości naliczać podatku ani składek.
Sytuacja życiowa obywateli Ukrainy związana z wojną w Ukrainie może uzasadniać przyznanie zapomogi. Szczególnie dotyczy to nowych pracowników – obywateli Ukrainy, którzy w związku z wojną rozpoczynają od nowa swoje życie zawodowe w Polsce. Zapomoga to bezzwrotna pomoc finansowa w formie jednorazowego świadczenia pieniężnego. Głównym celem jej przyznania jest wsparcie osoby, która znalazła się w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej.
Zapomoga z zfśs
Obywatelowi Ukrainy można przyznać zapomogę z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: zfśs), tj. funduszu przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej pracodawcy, w ramach której może być udzielona m.in. pomoc materialna – rzeczowa lub finansowa (art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 923).
Aby pracodawca mógł wypłacić zapomogę z zfśs, musi u niego istnieć taki fundusz, a obowiązujący regulamin zfśs musi przewidywać możliwość wypłaty takiego wsparcia (pomocy finansowej).
Jeśli regulamin zfśs nie przewiduje możliwości wypłaty zapomogi lub pomocy finansowej, nie możn a jej dokonać. Konieczna jest wtedy uprzednia zmiana tego aktu.
Tryb wprowadzenia zmian do regulaminu zfśs wymaga uzgodnienia nowych zasad ze związkami zawodowymi, a jeśli takie nie funkcjonują u pracodawcy – z pracownikiem załogi wybranym do reprezentowania jej interesów.
Zmiana regulaminu zfśs może być potrzebna także w sytuacji, gdyby przedsiębiorca chciał przyznać zapomogę obywatelowi Ukrainy zatrudnionemu np. na podstawie umowy zlecenia. Zwykle osobami uprawnionymi do otrzymywania świadczeń z zfśs są jedynie pracownicy. Jeśli więc regulamin funduszu nie wskazuje zleceniobiorcy jako osoby uprawnionej do korzystania z zfśs, aby ją wypłacić, przedsiębiorca powinien najpierw zmienić regulamin w tym zakresie.
Otrzymanie zapomogi powinno poprzedzać złożenie wniosku przez pracownika wraz z opisem jego sytuacji życiowej, która będzie uzasadniać jej przyznanie.
Inne formy wsparcia finansowego
Udzielenie zapomogi lub innych form wsparcia finansowego jest możliwe także w przypadku pracodawców, u których nie został utworzony zfśs. W takiej sytuacji świadczenia pieniężne można sfinansować ze środków obrotowych firmy lub innych celowych funduszy.
Bez względu na nazwę przyznanego świadczenia – np. dodatek finansowy, zapomoga, dofinansowanie pieniężne – takie wsparcie może wynikać z wewnętrznych regulacji obowiązujących u pracodawcy (np. zakładowe przepisy płacowe, zarządzenia wewnętrzne) lub z indywidualnej decyzji pracodawcy. Przedsiębiorca może je przyznać z własnej woli, na zasadzie uznaniowości. Ważne jednak, by przestrzegał zasady równego traktowania w zatrudnieniu.
Wsparcie można przyznać na z góry określony cel (np. pomoc obywatelom Ukrainy w sprowadzeniu do Polski rodzin) lub bez precyzowania konkretnego celu wydatkowania przekazanych środków. W tym drugim przypadku warto jednak, żeby pracownik uzasadnił, dlaczego potrzebuje pomocy pracodawcy.
Jeśli świadczenie nie ma charakteru celowego, pracownik nie musi następczo wykazywać, że wykorzystał środki zgodnie z założonym celem. Jednak pracodawca powinien mieć informację o przeznaczeniu lub przyczynach uzyskanie takiego wsparcia. Jest to potrzebne do wykazania, że przyznając je stosował obiektywne kryteria i nie naruszył zakazu nierównego traktowania w zatrudnieniu.
Bez podatku i składek
Wsparcie w formie zapomogi wypłacanej w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci może korzystać z preferencji podatkowych i składkowych.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT taka zapomoga wypłacona ze środków funduszu socjalnego, zfśs albo funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra, jest w całości wolna od podatku – niezależnie od jej wysokości – jeśli została w całości wypłacona z tych środków. Jeżeli źródłem finansowania zapomogi są inne środki (np. obrotowe), zwolnienie przysługuje do kwoty 6000 zł rocznie. Przy czym w okresie od 2020 r. do 2022 r. ta kwota została podwyższona do 10 000 zł rocznie (w związku ze stanem epidemii COVID-19).
Zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby nie stanowią podstawy wymiaru składek ZUS. Ulga wynika z § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1949).
Uzasadnieniem wojna
Podstawową przesłanką do preferencyjnego potraktowania zapomogi jest zatem to, aby została wypłacona w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby. Żadna z tych przesłanek nie odnosi się wprost do konfliktu wojennego. Niemniej, w orzecznictwie organów podatkowych nie budzi wątpliwości, że pod pojęciem indywidualnego zdarzenia losowego należy rozumieć „wszelkie nagłe, niespodziewane, pojedyncze zdarzenia wywołane przyczynami zewnętrznymi, których nie można przewidzieć, a które są niezależne od człowieka, nawet przy zachowaniu należytej staranności” (tak Dyrektor KIS w interpretacji z 12 września 2022 r., nr 0113-KDIPT2-3. 4011.252. 2022.2.KS).
Skutkiem wojny w Ukrainie może być m.in. utrata dorobku życia, konieczność ewakuacji rodziny, kalectwo lub śmierć. Wydaje się więc, że zapomoga wypłacona pracownikom z Ukrainy (bądź członkom ich rodzin), ukierunkowana na jednorazową pomoc w związku z tragicznymi skutkami konfliktu zbrojnego w Ukrainie, wpisuje się w pojęcie indywidualnego zdarzenia losowego. Tym samym taka zapomoga jest wolna od ZUS oraz PIT, z uwzględnieniem limitu zwolnienia w zależności od źródeł jej finansowania.
Firmowa pożyczka
Specjalną formą wsparcia pieniężnego dla pracownika – obywatela Ukrainy może być pożyczka udzielona przez pracodawcę.
Z zfśs możliwe jest finansowanie pożyczki jedynie na cele mieszkaniowe (art. 2 pkt 1 ustawy o zfśs). Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej pracownika – obywatela Ukrainy takiej pożyczki udzielić ze środków obrotowych pracodawcy.
Pożyczka będzie traktowana jako odrębny stosunek prawny (wynikający z prawa cywilnego), niepowiązany ze stosunkiem pracy. W umowie pożyczki powinny znaleźć się przede wszystkim następujące elementy: oznaczenie stron, określenie wysokości pożyczki (ilości pieniędzy), zobowiązanie do przekazania pieniędzy pracownikowi oraz zobowiązanie pracownika do zwrotu tej pożyczki (art. 720 kodeksu cywilnego).
Nie ma obowiązku, by pożyczka od pracodawcy była oprocentowana. Możliwe jest ustalenie preferencyjnych warunków i niskiego bądź nawet zerowego oprocentowania. Walorem tej formy wsparcia jest dopuszczalność dostosowania okresu spłaty do możliwości pracownika.
Umowa pożyczki nakłada na pożyczającego obowiązek zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Oznacza to, że samo udzielenie pożyczki przez zakład pracy nie stanowi przychodu dla pracownika. Pracownik może natomiast uzyskać wymierną korzyść finansową z tytułu udzielenia mu pożyczki nieoprocentowanej lub oprocentowanej na warunkach korzystniejszych niż oferowane przez instytucje finansowe. Najnowsze orzecznictwo organów podatkowych wskazuje jednak, że taka korzyść nie musi oznaczać powstania przychodu do opodatkowania, gdy mówimy o udzielaniu pożyczek pracowniczych przez podmiot nieprowadzący działalności mającej na celu udzielanie tego rodzaju pożyczek (tak np. interpretacja Dyrektora KIS z 28 października 2020 r., nr 0113-KDWPT.4011. 161.2020.1.JR). Ważne jest przy tym, by wszystkich pracowników obowiązywały jednakowe zasady ubiegania się o taką pożyczkę.
Co do zasady, udzielenie pożyczki przez pracodawcę będącego czynnym podatnikiem VAT, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Opieka i elastyczna dniówka
Przedsiębiorca może pomagać zatrudnionym przez siebie obywatelom Ukrainy udzielając im niefinansowych świadczeń (np. wsparcie rzeczowe, zapewnienie opieki dzieciom) lub organizując ich pracę w sposób elastyczny.
Bazując na instytucjach prawa pracy, pracodawca może zwolnić pracownika ze świadczenia pracy w określonym czasie z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Możliwe jest także udzielenie pracownikowi dodatkowego urlopu, gdy np. chce on pomóc w relokacji bliskich do Polski.
Niektórzy pracownicy mogą chcieć skorzystać z ruchomego systemu czasu pracy lub indywidualnego rozkładu czasu pracy, by móc opiekować się dziećmi albo wspierać potrzebujących na granicy bądź w punktach relokacyjnych. Co prawda przepisy prawa pracy nie określają specjalnych zasad udzielania tego rodzaju wsparcia. Dobrze jednak, by pracodawca miał dokumentację potwierdzającą wprowadzenie elastycznej organizacji pracy lub dodatkowych dni wolnych.
W ramach wsparcia pozafinansowego pracodawca może także np. pokryć koszty wynajmu mieszkania, przyznać świadczenia rzeczowe w postaci żywności bądź rzeczy niezbędnych do codziennego funkcjonowania (ubrań, artykułów medycznych) czy zagwarantować wsparcie prawnika lub innego specjalisty.
W kontekście tych form wsparcia tzw. specustawa wprowadziła do ustawy o PIT nowe, nielimitowane zwolnienie z podatku PIT. W myśl dodanego art. 52zh ustawy o PIT, zwolniona z podatku jest pomoc humanitarna otrzymana w okresie od 24 lutego 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Polski.
Przepisy nie precyzują jednak, jakie świadczenia należy rozumieć przez pomoc humanitarną. Pewną wskazówką jest treść uzasadnienia do specustawy, w którym wskazano, że „pomocą humanitarną może być zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, tj. udostępnienie lokalu mieszkalnego, zapewnienie żywności. Pomocą taką może być w konkretnym przypadku sfinansowanie leczenia czy też opłacenie nauki, czy kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych”.
Nowe zwolnienie dotyczy zatem ww. przykładowych form wsparcia przekazanych na rzecz obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę Polski między 24 lutego 2022 r. a 31 grudnia 2022 r. Brak jest oficjalnych wytycznych resortu finansów wskazujących, czy tak szeroka interpretacja przepisów jest zgodna z celem nowelizacji, co może rodzić wątpliwości w stosowaniu tego zwolnienia przez pracodawców. Literalne brzmienie przepisów nie wskazuje jednak, by z zakresu zwolnienia wyłączone zostały świadczenia przekazywane przez pracodawcę na rzecz pracownika z Ukrainy lub członków jego rodziny.
Zdaniem autorów
Anna Golenia
adwokat i starszy prawnik w Praktyce Prawa Pracy Osborne Clarke
Justyna Gunia
radca prawny i prawnik w Praktyce Prawa Pracy Osborne Clarke
Rafał Sidorowicz
doradca podatkowy i starszy menedżer w Zespole Podatków Osobistych i Doradztwa dla Pracodawców MDDP
Pracodawca udzielający wsparcia swoim pracownikom powinien być w stanie wykazać stosowanie obiektywnych kryteriów. Zasady udzielenia wsparcia powinny być określone tak, aby nie stanowiły formy dyskryminacji czy naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu.
O ile przy świadczeniach z zfśs konieczne jest stosowanie kryterium socjalnego – co wynika wprost z art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs (uwzględnienie sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zfśs) – o tyle w przypadku świadczeń przyznawanych poza zfśs nie ma takiego obowiązku. Jednak określenie kryteriów przyznawania takich świadczeń jest szczególnie istotne w kontekście uniknięcia ryzyka zarzutu nierównego traktowania pracownika. Nie może być bowiem zupełnej dowolności w przyznawaniu wsparcia pracownikom. Przyznanie pomocy socjalnej poza zfśs może odnosić się także do sytuacji osobistej lub życiowej pracowników i nie powinno być ograniczone tylko do obywateli Ukrainy. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest określenie wsparcia jako elementu wyrównania szans określonej grupy pracowników. Ważne jest jednak wówczas posiadanie obiektywnych podstaw przemawiających za pomocą dla tej grupy zatrudnionych.
https://archiwum.rp.pl/artykul/1486063-Pomoc-dla-obywateli-Ukrainy-bez-PIT-i-ZUS.html#.Y6Ma0OzMJz9
2. Nie zawsze da się odliczyć VAT
19 grudnia 2022 | Podatki i księgowość | Kamila Gancarz
Gdy fakturę wystawi podmiot nieistniejący lub dokumentuje ona czynności, które nigdy nie zaistniały albo są niezgodne z rzeczywistością, podatnik nie uwzględni w swoich rozliczeniach wynikającego z niej podatku.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z dokumentów zakupowych jest fundamentalnym prawem podatnika, stojącym u podstaw zasady neutralności podatku od towarów i usług. Prawo do odliczenia VAT nie przysługuje jednak w każdym przypadku. Istnieją sytuacje, w których ustawodawca wprowadził ograniczenia.
Zakres wyłączenia
Dla przedsiębiorcy zasadniczo podatek VAT powinien mieć charakter neutralny, pozostać niedostrzegalny ekonomicznie. Zasadę neutralności realizuje art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z nim w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podstawowym dokumentem, który daje zarejestrowanemu podatnikowi VAT prawo do obniżenia podatku należnego o naliczony jest faktura dokumentująca zakup towaru lub usługi. Podatek należny może być obniżony o naliczony również w oparciu o inne dokumenty niż faktura, m.in. dokument celny.
Przepisy ustawy o VAT wskazują przy tym przypadki, gdy faktura oraz dokument celny otrzymana przez podatnika nie może stanowić podstawy do obniżenia kwoty podatku należnego. Katalog tych szczególnych wyłączeń zawarty został w art. 88 ust. 3a ustawy o VAT >patrz ramka.
Zapobiec wyłudzeniom
Faktury, w przypadku których brak jest możliwości odliczenia VAT, dotyczą przede wszystkim nadużyć podatkowych. W szczególności brak jest możliwości odliczenia VAT z faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący lub z tzw. pustych faktur, czyli dokumentujących czynności, które nigdy nie zaistniały albo są niezgodne z rzeczywistością. Ponadto ustawodawca zakazał odliczenia VAT z faktur dokumentujących czynności pozorne. Rozwiązanie to wprowadzono w celu zapobiegania wyłudzeniom VAT, pomimo wątpliwości związanych z przerzuceniem ryzyka rozliczenia takich transakcji na nabywcę.
Przykład
Podatnik otrzymał fakturę zakupu od podmiotu, który nie prowadzi legalnej działalności gospodarczej i nie rozlicza podatku VAT, a na fakturze podał nieprawdziwe dane osobowe. Faktura otrzymana od takiego podmiotu nie uprawnia nabywcy do odliczenia podatku naliczonego.
Kolejną grupą faktur, które nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego, są dokumentujące transakcje niepodlegające opodatkowaniu VAT albo zwolnione od VAT. Oznacza to, że w sytuacji, gdy czynność, która nie podlega opodatkowaniu VAT albo jest z niego zwolniona, zostanie przez wystawcę faktury potraktowana jako czynność opodatkowana i na fakturze wykazana zostanie kwota VAT, nabywca otrzymujący taką fakturę zawierającą podatek nie ma prawa do jego odliczenia.
Przykład
Podatnik nabył przedsiębiorstwo. Zbywca wystawił fakturę, w której wykazał kwotę podatku VAT. Nabywca nie ma jednak prawa do odliczenia podatku naliczonego z tej faktury, ponieważ transakcja ta – z uwagi na art. 6 pkt 1 ustawy o VAT – nie podlega opodatkowaniu.
W myśl art. 88 ust. 3a pkt 3 lit. c nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego faktury oraz faktury korygujące, które potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 ustawy kodeks cywilny, tj. przepisy przewidujące nieważność:
1) czynności prawnych sprzecznych z przepisami kodeksu cywilnego albo mających na celu obejście przepisów kodeksu cywilngo (zob. art. 58 § 1 k.c.);
2) czynności prawnych sprzecznych z zasadami współżycia społecznego (zob. art. 58 § 2 k.c.);
3) czynności prawnych, do których doszło na podstawie oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru (zob. art. 83 § 1 k.c.).
Przykład
Podatnik wystawił na rzecz kontrahenta fakturę dokumentującą sprzedaż towarów. Strony transakcji od początku ustaliły między sobą, że w rzeczywistości nie chcą, by doszło do przekazania własności produktów, wywołania jakiegokolwiek skutku prawnego. Umowa kupna-sprzedaży była w tym przypadku umową pozorną i faktura dokumentująca tą fikcyjną sprzedaż nie uprawnia nabywcy do odliczenia podatku naliczonego.
Gdy wystawia nabywca
Faktury wystawione przez nabywcę bez akceptacji sprzedawcy podlegają wyłączeniu jako niedające prawa do odliczenia podatku naliczonego. Ograniczenie to nawiązuje do możliwości, jaką przewidują przepisy art. 106d ustawy o VAT, zgodnie z którymi strony mogą ustalić, że faktury stwierdzające dostawy towarów lub świadczenie usług wystawiać będą nabywcy. Faktury takie muszą być przedstawiane jednak do akceptacji sprzedawcy.
Ostatnią grupą faktur, z którymi nie wiąże się prawo do odliczenia podatku naliczonego są dokumenty, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze. Z taką sytuacją mamy do czynienia między innymi w przypadku sprzedaży towarów używanych objętych procedurą VAT marża.
Autorka jest konsultantem podatkowym w TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp. k.
Podstawa prawna:
∑ Art. 6 ust. 1, art. 86 ust. 1, art. 88 ust. 3a, art. 106e ust.1 pkt 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 685 ze zm.)
∑ Art. 58 § 1 i § 2, art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1360 ze zm.)
o tym warto wiedzieć
Co mówią przepisy
W myśl art. 88 ust. 3a ustawy o VAT nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne, w przypadku gdy:
1. sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący,
2. transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
3. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
a) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
b) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
c) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności;
4. faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
5. wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności. ∑
https://archiwum.rp.pl/artykul/1486243-Nie-zawsze-da-sie-odliczyc-VAT.html#.Y6MbP-zMJz9
3. Rozliczanie internetowych przychodów w PIT
19 grudnia 2022 | Podatki i księgowość | Agnieszka Przedpełska
Przychody otrzymywane z tytułu subskrypcji kanału na platformach internetowych oraz przychody z tytułu wyświetlania reklam na tych platformach można zaliczyć do przychodów z innych źródeł.
Tak uznał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 5 września 2022 r. (0113-KDIPT2-1.4011.460.2022.3.MAP).
Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej złożyła osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEIDG, która utrzymuje się z dochodów uzyskiwanych z umowy o pracę oraz dodatkowych zarobków osiąganych z nagrywania filmów na internetowej platformie streamingowej.
Na portalu wnioskodawczyni udostępnia ekran komputera widzom, którzy dobrowolnie wynagradzają ją wielokrotnymi wpłatami w niskich kwotach. Częściowo jej działalność na portalu jest finansowana z subskrypcji odwiedzających portal, a także z wpłat z tytułu wyświetlania reklam na platformach streamingowych. Wnioskodawczyni otrzymuje wpłaty od użytkowników zarówno w złotych, jak i w walutach obcych. Model działania portalu powoduje, że identyfikacja tożsamości darczyńców jest utrudniona (użytkownicy zazwyczaj posługują się pseudonimami), w rezultacie problematyczne jest również dokładne określenie źródeł przychodu wnioskodawczyni.
We wniosku o wydanie interpretacji kobieta wskazała, że nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 prawa przedsiębiorców z uwagi na brak spełnienia kryterium ciągłości czynności zarobkowych (na co dzień utrzymuje się z dochodów z umowy o pracę i nie nagrywa filmów na platformie w sposób cykliczny) oraz brak zorganizowania (nagrywanie filmów odbywa się w sposób spontaniczny, nieregularny i niesystematyczny). Wskazała również, że jej działalność nie jest zorganizowana, ponieważ nie jest wyodrębniona organizacyjno-prawnie.
Na tle przedstawionego stanu faktycznego wnioskodawczyni powzięła wątpliwości co do zasad rozliczania otrzymanych od widzów wpłat, tzw. „donejtów”, wynagrodzenia z tytułu subskrypcji oraz wynagrodzenia z tytułu wyświetlania reklam na platformach streamingowych. Zapytała więc, czy w przypadku braku możliwości identyfikacji tożsamości subskrybentów będzie mogła zaliczyć w zeznaniu rocznym otrzymane wynagrodzenie z tytułu subskrypcji jej kanału na platformach internetowych do przychodów z innych źródeł, uregulowanych w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ustawy o PIT? Pytałarównież, czy jej wynagrodzenie z tytułu reklam będzie opodatkowane jedynie w kraju rezydencji, tj. w Polsce i czy będzie ono zaliczone w zeznaniu rocznym do przychodów z innych źródeł, uregulowanych w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ustawy o PIT?
Agnieszka Przedpełska
Starszy konsultant w Dziale P&O PwC
Opisywana sprawa dotyczyła przede wszystkim oceny, czy rodzaj działalności przedstawiony we wniosku o interpretację indywidualną spełnia kryteria działalności gospodarczej, i w zależności od odpowiedzi na to pytanie, określenia sposobu zakwalifikowania przychodów uzyskiwanych przez wnioskodawczynię w związku z jej działalnością na platformach internetowych (streamingowych).
Zgodnie z ustawą o PIT opodatkowaniu podlegają wszelkie przychody podatnika, przy czym zasady opodatkowania będą różne, w zależności od tego, z jakiego źródła pochodzą dane przychody.
Do źródeł przychodów zaliczymy m.in. prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT). Aby dana działalność mogła być uznana za pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o PIT musi ona posiadać określone cechy, tj. charakter zarobkowy, zorganizowanie i ciągłość oraz prowadzenie jej we własnym imieniu. Dyrektor KIS w interpretacji wskazał, że działalność wnioskodawczyni nie spełnia tych kryteriów. Uznał, że jeżeli nie jest możliwa identyfikacja subskrybentów, kobieta będzie mogła zaliczyć przychody z tytułu subskrypcji jej kanału oraz wynagrodzenie otrzymane z tytułu wyświetlania reklam na platformach internetowych do przychodów z innych źródeł, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ustawy o PIT. Dyrektor KIS zwrócił uwagę, że zarówno przychody z subskrypcji, jak również przychody otrzymywane w związku z wyświetlaniem reklam na platformach internetowych nie zostały jednoznacznie sklasyfikowane przez ustawodawcę wśród źródeł dochodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1–8 ww. ustawy.
Stanowisko dyrektora KIS można uznać za zwrot w stronę podatnika i rozstrzygnięcie wniosku na korzyść wnioskodawczyni (zgodnie z jej stanowiskiem). Niestety do tej pory istnieje wiele wątpliwości dotyczących tego, jak prawidłowo rozliczać przychody uzyskiwane na platformach internetowych w różnych formach. Istnieją liczne utrudnienia w ich prawidłowym rozliczaniu, m.in. z uwagi na brak możliwości identyfikacji wpłacających, brak klasyfikacji tego typu przychodów w ustawie o PIT, specyfikę branży streamingowej i gamingowej, za którą ustawodawca często nie nadąża. Powoduje to, że osoby działające na platformach streamingowych mogą mieć wątpliwości co do zakwalifikowania i rozliczenia swoich przychodów, szczególnie, gdy poza taką działalnością osiągają przychody także z innych tytułów.
https://archiwum.rp.pl/artykul/1486244-Rozliczanie-internetowych-przychodow-w-PIT.html#.Y6Mbp-zMJz9
4. Ustalenia źródła przychodu biegłego sądowego
21 grudnia 2022 | Rachunkowość | Marcin Szymankiewicz
Przychody uzyskiwane z wykonywania, w ramach prowadzonej firmy, wycen lub opinii na zlecenie sądów i prokuratur, powinny być kwalifikowane do źródła przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
∑ Przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sporządza operaty szacunkowe określające wartość nieruchomości oraz innych praw do nieruchomości na zlecenie sądów, prokuratur i komorników. Oprócz wykonywania wycen działa on również w obszarze pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz wynajmie nieruchomości. Przedsiębiorca zamierza zaprzestać wykonywania wyceni opinii na zlecenie sądów i prokuratur w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorca planuje złożyć w sądach i prokuraturach oświadczenie, że wykonywane czynności biegłego rozliczane mają być przez sądy i prokuratury w ramach działalności wykonywanej osobiście, czyli sądy i prokuratury mają potrącać zaliczkę na podatek dochodowy. Czynności biegłego w ramach działalności dla sądów i prokuratur będą wyłączone z prowadzonej działalności gospodarczej. Czy działalność przedsiębiorcy, jako biegłego sądowego na rzecz sądów i prokuratur, może być rozliczana w ramach działalności osobistej (po przekazaniu oświadczenia do sądów i prokuratur, że to one mają potrącać zaliczki na podatek dochodowy, i że wykonywane zlecenia na rzecz sądów i prokuratur nie są prowadzone w ramach działalności gospodarczej), stosownie do art. 13 pkt 6 ustawy o PIT? – pyta czytelnik
Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów, od których zaniechano poboru podatku.
Źródła przychodów
Ustawa o PIT dokonuje specyfikacji źródeł przychodów. I tak, odrębnymi źródłami przychodów są m.in.:
∑ działalność wykonywana osobiście (zob. art. 10 st. 1 pkt 2 ustawy o PIT);
∑ pozarolnicza działalność gospodarcza (zob. art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT).
Działalność gospodarcza albo pozarolnicza działalność gospodarcza – oznacza działalność zarobkową:
a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9 ustawy o PIT (zob. art. 5a pkt 6 ustawy o PIT).
W myśl art. 5b ustawy o PIT, za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT).
Z kolei, w myśl art. 13 pkt 6 ustawy o PIT, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10 ustawy o PIT, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy o PIT (tj. tzw. kontraktów menadżerskich).
Zatem – co do zasady − nie są przychodami z działalności gospodarczej takie przychody, które zostały zaliczone przez ustawodawcę do pozostałych źródeł przychodów znajdujących się w katalogu źródeł przychodów (art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9 ww. ustawy), tj. m.in. do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.
Ustawodawca wyraźnie bowiem rozróżnił w przepisach ustawy o PIT źródła przychodu, m.in. z działalności wykonywanej osobiście oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej; dokonany podział ma charakter rozłączny.
Właściwa kwalifikacja
W praktyce występują wątpliwości w zakresie kwalifikacji przychodów do właściwego źródła w sytuacji, gdy przychody uzyskiwane przez podatnika są wymienione w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście i jednocześnie działalność prowadzona przez podatnika spełnia warunki określone w definicji działalności gospodarczej.
Jak wskazał Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 22 maja 2014 r. (DD2/033/30/KBF/14/RD-47426): „(…) analiza brzmienia niektórych przepisów ustawy PIT (np. art. 13 pkt 8 i 9 oraz art. 41 ust. 2 ustawy PIT) pozwala na uznanie, że podatnik może, jeżeli uzyskuje przychody w warunkach spełniających przesłanki działalności gospodarczej, zakwalifikować te przychody do źródła – działalność gospodarcza, nawet w sytuacji gdy wymienione są w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście. W art. 13 pkt 8 ustawy PIT wymienione są przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, które w określonych sytuacjach zaliczane są do działalności wykonywanej osobiście. Ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że przepis nie dotyczy przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Wynika z tego, że ustawodawca dopuszcza możliwość zaliczenia takich przychodów do działalności gospodarczej, jeżeli są uzyskiwane w warunkach spełniających przesłanki działalności gospodarczej. Natomiast w art. 13 pkt 9 ustawy PIT ustawodawca zastrzegł, że przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, nawet jeżeli umowy te będą zawierane w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, zawsze będą zakwalifikowane do źródła przychodów – działalność wykonywana osobiście. Takiego zastrzeżenia nie ma w przypadku innych rodzajów przychodów wymienionych w art. 13 ustawy PIT, co oznacza, że ustawodawca dopuszcza możliwość zaliczenia tych przychodów do źródła – działalność gospodarcza. Kolejnym argumentem jest brzmienie art. 41 ust. 2 ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że płatnicy nie są obowiązani do poboru zaliczek od należności z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 2 i pkt 8, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Z uwagi na powyższą argumentację, nie znajdując uzasadnienia dla odmiennej wykładni tych samych przepisów wobec różnych grup zawodowych, stwierdzam, iż podatnik uzyskujący przychody z tytułów wymienionych w art. 13 pkt 2–8 ustawy PIT może dla celów podatku dochodowego zaliczyć te przychody do działalności gospodarczej, pod warunkiem, że uzyskuje je w ramach działalności gospodarczej, zdefiniowanej w art. 5a pkt 6 ustawy PIT, i jednocześnie nie zachodzą łącznie przesłanki negatywne, o których mowa w art. 5b ust. 1 ustawy PIT. (…)”.
Ustawa o PIT nie wyklucza, aby przychody uzyskiwane z działalności wykonywanej osobiście zaliczyć do przychodów z działalności gospodarczej, jeśli wykonywane są one właśnie w warunkach spełniających przesłanki „działalności gospodarczej”. Ten sposób kwalifikacji należy stosować wobec wszystkich grup zawodowych wymienionych w art. 13 pkt 2–8 ustawy o PIT, a zatem także wobec biegłych sądowych oraz tłumaczy przysięgłych, tj. osób działających na zlecenie podmiotów wymienionych w art. 13 pkt 6 ustawy o PIT. Zauważyć przy tym należy, że skoro ustawa dopuszcza możliwość takiej kwalifikacji, to nie oznacza to, że przychody uzyskiwane przez te osoby muszą być zawsze zaliczane do działalności gospodarczej. Analiza ww przepisów doprowadza do wniosku, że ustawa o PIT nie wyklucza możliwości osiągania przychodów z działalności wykonywanej osobiście we wskazanym zakresie w ramach działalności gospodarczej. A zatem wskazane przychody mogą być kwalifikowane zarówno do działalności gospodarczej, jak i działalności wykonywanej osobiście. Zależy to od warunków w jakich osoba je uzyskująca wykonuje daną czynność.
W analizowanej sprawie, jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem w dalszym ciągu będą m.in. czynności wyceny nieruchomości (np. dla komorników), to wówczas wynagrodzenie z tytułu wykonywania wycen/opinii na zlecenie sądów i prokuratur, należy zaliczyć również do przychodów z tego źródła (tj. pozarolniczej działalności gospdoarczej). Przesądzający w tym przypadku jest fakt prowadzenia przez Przedsiębiorcę działalności gospodarczej w tym samym zakresie, tj. sporządzania operatów szacunkowych określających wartość nieruchomości oraz innych praw do nieruchomości.
Podsumowując, przychody uzyskiwane z wykonywania wycen lub opinii na zlecenie sądów i prokuratur, powinny być kwalifikowane do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (por. interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 lipca 2022 r., 0113-KDIPT2-1.4011.412.2022. 1.MM).
Autor jest doradcą podatkowym
Podstawa prawna:
∑ ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2021 r., poz. 1128 ze zm.)
5. Podatek od przychodu z prywatnego wynajmu można płacić co kwartał
21 grudnia 2022 | Prawo co dnia | Przemysław Wojtasik
Właściciel wynajmowanego mieszkania nie musi rozliczać się z fiskusem co miesiąc.
Polski Ład zmienił zasady rozliczeń osób zarabiających na mieszkaniach. Wynajem prywatny (czyli taki, który nie jest działalnością gospodarczą) od 2023 r. będzie na obowiązkowym ryczałcie. Czy trzeba będzie go płacić co miesiąc, czy można co kwartał?
O to pyta nasz czytelnik. Rozlicza od kilku lat najem prywatny według skali. Ma tak wysokie koszty (przede wszystkim amortyzacja), że wychodzi mu strata i nie płaci teraz PIT. Ale od 2023 r. musi przejść na ryczałt. I daniny już nie uniknie. Na ryczałcie nie możemy bowiem odliczać kosztów. Podatek liczymy od czystego przychodu.
Kiedy go trzeba płacić? Z art. 21 ust. 1 ustawy o ryczałcie wynika, że co miesiąc, do 20. dnia następnego miesiąca (trochę inaczej jest jeszcze przy rozliczaniu grudnia, ale to się zmieni w przyszłym roku).
Art. 21 ust. 1a ustawy o ryczałcie mówi z kolei o rozliczeniu kwartalnym. Z art. 21 ust. 1b wynika, że mają do niego prawo podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności oraz ci, których przychody z działalności w poprzednim roku nie przekroczyły 200 tys. euro.
Czytelnik zastanawia się, czy on także może zastosować ten przepis. Przecież mówi o prowadzących działalność, a on wynajmuje mieszkanie prywatnie, żadnego biznesu nie posiada.
Fiskus nie ma jednak wątpliwości. O możliwości płacenia kwartalnego podatku przez tych, którzy rozliczają najem prywatny ryczałtem, wyraźnie pisze Ministerstwo Finansów w informatorze na stronie podatki.gov.pl. Także Krajowa Informacja Skarbowa potwierdza: „Przepisy odnoszące się do możliwości opłacania należnego ryczałtu w formie kwartalnej dotyczą również osób, które uzyskują przychody z najmu prywatnego rozliczanego na zasadach ryczałtu”.
Wygląda więc na to, że czytelnik może rozliczać się z fiskusem co kwartał. Czy powinien powiadomić o tym skarbówkę na początku roku? Nie. Ministerstwo Finansów wskazuje, że o wyborze kwartalnego sposobu rozliczenia informujemy dopiero w zeznaniu rocznym.
Warto też wspomnieć, że być może czytelnik w przyszłym roku w ogóle nie będzie musiał płacić podatku. Ma bowiem teraz stratę z wynajmu rozliczanego według skali. Może ją odliczyć w kolejnych latach od zryczałtowanego przychodu. Pozwala na to art. 11 ust. 1 ustawy o ryczałcie.
